ايتنا - کشف باورنکردنی ناسا از لایه محافظ مریخ

ناسا در یک بررسی جدید آشکار کرد که یک رخداد خورشیدی بسیار نادر که یک حفره در فضا از خود به جا گذاشت، سبب گسترش «تقریبا باورنکردنی» جو مریخ تا هزاران کیلومتر فراتر شده است. ماموریت ماون ناسا در دسامبر سال گذشته، «ناپدید شدن» ناگهانی جریانی از ذرات باردار را -معروف به باد خورشیدی که پیوسته از خورشید خارج می‌شوند- مشاهده کرد؛ رویدادی چنان قدرتمند که حرکت آن در منظومه شمسی، حفره‌ای در فضا ایجاد کرد.

بررسی‌ها نشان داد که در طول این رویداد، تعداد ذرات باردار تشکیل‌دهنده باد خورشیدی به شدت کاهش یافت. بر اساس مشاهدات ناسا که در نشست پاییزه اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا در سانفرانسیسکو ارائه شد، بدون فشار باد خورشیدی، جو و مگنتوسفر مریخ هزاران کیلومتر منبسط شد.

جاسپر هالکاس، از نویسندگان مقاله مربوط به پژوهشی در این باره از دانشگاه آیووا، گفت «زمانی که برای نخستین بار این داده‌ها را دیدیم و مشاهده کردیم که کاهش چشمگیر باد خورشیدی چقدر است، تقریبا باورنکردنی بود. یک گروه کاری برای بررسی این رویداد تشکیل دادیم و دریافتیم که این دوره سرشار از یافته‌های باورنکردنی است.»

بررسی‌های پیشین نشان داده‌اند که مریخ، درست مانند سایر سیاره‌های منظومه شمسی، مدام در ذرات باردار جریان‌یافته از خورشید غرق است و این ذرات باردار خورشیدی بر دایره مغناطیسی سیاره سرخ که از چرخش آن ناشی می‌شود، فشار وارد می‌کنند.

باد خورشیدی که به مریخ برخورد می‌کند، بخش زیادی از جو آن را به بیرون درز می‌دهد و خارج می‌کند. در جریان رویداد دسامبر ۲۰۲۲، چگالی باد خورشیدی ۱۰۰ برابر کاهش یافت و سبب شد که فشار وارده بر مریخ کاهش یابد و از این رو، ابعاد مگنتوسفر سیاره بیش از سه برابر شود. دلیل این رخداد این بود که بادهای خورشیدی با حرکت سریع‌تر، از بادهای کندتر سبقت گرفتند، و همزمان این دو منطقه را درنوردیده و فشردند.

دانشمندان ناسا یادآور شدند که این فشردگی، یک حفره کمیاب از بادهای خورشیدی بسیار کم‌چگال را به دنباله خود به جا گذاشت. پژوهشگران می‌گویند این رویداد خورشیدی فوق‌العاده و تغییرات متعاقب مگنتوسفر مریخ، می‌تواند به شناخت بهتر چارچوب‌های فیزیکی که عامل از دست رفتن آب و اتمسفر در مریخ بوده است، کمک کند.

شانون کوری، نویسنده دیگر این مقاله از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، گفت: «ماموریت ماون برای مشاهده این نوع برهم‌کنش‌ها میان خورشید و جو مریخ طراحی شده بود، و این فضاپیما، طی این رویداد واقعا غیرعادی خورشیدی، داده‌هایی استثنایی ارائه کرد.»

پژوهشگران می‌گویند، چنین رویدادهای باد خورشیدی شدید ناپدیدشونده، بسیار نادرند و در زمان افزایش فعالیت خورشیدی ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌گویند، با توجه به اینکه خورشید در حال حاضر به سوی اوج چرخه فعالیت ۱۱ ساله خود پیش می‌رود، یافته‌های جدید می‌توانند به درک بهتر از رویدادهای شدید خورشیدی کمک کنند.

دکتر هالکاس در این باره گفت: «واقعا داریم می‌بینیم که وقتی باد خورشیدی کمابیش از بین می‌رود، مریخ چگونه واکنش نشان می‌دهد. این مطالعه‌ای استثنایی درباره این است که اگر مریخ به دور یک ستاره کمتر «بادی» می‌چرخید، چگونه به نظر می‌رسید.»