IT زیر ذره‌بین بخش دوم: شالوده ویکی‌پدیا حمید خان‌زاده- دنياي كامپيوتر و ارتباطات این مقاله نیز در ادامه سری مقالات « IT زیر ذره بین» است. در شماره قبلی، اطلاعات از میزان مخارج سایت اجتماعی فیس‌بوک و اینکه چه تعداد سرور در چند نقطه از جهان دارد و از چه نرم‌افزارهایی برای ارائه سرویس به کاربران استفاده می‌کند و بسیاری موارد دیگر در اختیارتان قرار داده شد، این بار نیز می‌خواهیم نگاهی به شالوده یکی دیگر از وب‌سایت‌های بزرگ دنیای اینترنت بیاندازیم و سر از کار آن در بیاوریم. ویکی‌پدیا یک دایره المعارف و یا به زبان خودمان یک دانشنامه آنلاین است بدین معنی که همه می‌توانند به نوشتن و ویرایش نوشتارهای موجود در آن بپردازند. البته این نوشتارها و ویرایش‌ها باید مطابق با اساس‌نامه‌ ویکی‌پدیا باشند؛ یعنی مطالب بی‌طرفانه و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران نوشته شده باشند. مدیریت بررسی نوشتارها توسط گروهی از گردانندگان انجام می‌شود. کسانی که در امر تکمیل این پروژه بی‌پایان مشارکت می‌کنند، به هم‌زبانان خود یاری رسانده‌اند تا در امر گردآوری بی‌همتاترین دانشنامه جهانی سهمی داشته باشند. از سال 2001 یعنی زمان تولد ویکی‌پدیا تاکنون یعنی اواسط سال 2009، این سایت به طور متوسط حدود 65 میلیون بازدید کننده به سمت خود جذب کرده است. ویکی‌پدیا بیش از ۷۵٬۰۰۰ کاربر فعال دارد که بر روی بیش از ۱3٬۰۰۰٬۰۰۰ مقاله به ۲۶۰ زبان کار می‌کنند. اما با این مقدار ترافیک، تصور نمی‌کنم زمانی خواسته باشید سایت http://www.wikipedia.com را در مرورگر اینترنت خود ببنید و سایت برایتان باز نشود و پیغامی با این مضمون که یکی از سرورهای ویکی‌پدیا برای شما در دسترس نیست و سایت پاسخ شما را قبول زحمت نمی‌کند، دریافت کنید (Down time used to be our most profitable product) ممکن است تعداد کمی در دنیا این پیغام را از سایت ویکی‌پدیا دیده باشند. دوماس میتوزاس ( Domas Mituzas ) یکی از مهندسین ارزیابی کارایی سایت ویکی‌پدیا، در این مورد می‌گوید: « این پیام مانند یک جوک است، تاکنون افراد کمی در سطح دنیا آن را دیده‌اند. چون ویکی‌پدیا 300 سرور در یکی از مراکز داده شهر تمپا _ فلوریدای آمریکا دارد. همچنین در سال 2009 نیز تعداد 50 سرور در مرکز داده EvoSwitch شهر آمستردام راه‌اندازی کرده است. به گزارش ویکی‌پدیا قرارداد منعقد شده بین آنها 300 هزار یورو (450.000 دلار ) بوده است. میتوزاس اضافه کرد زیرساخت و شالوده ویکی‌پدیا در کنفرانس O’Reilly Velocity سال 2007 به طور کامل اعلام شده است. پیروی از این زیرساخت و پیاده‌سازی آن در ویکی‌پدیا باعث بالا رفتن کارآیی ما شده و دسترسی بیش از 99 درصدی سایت را به دنبال داشته است. این سایت از Sun Microsystems، به عنوان سیستم راه‌انداز سرورها و همچنین از پایگاه داده MySQL استفاده می‌کند. میتوزاس اطلاعاتی دیگر نیز در این خصوص در اختیارمان قرار داده است: - در ثانیه 50.000 درخواست بازدید وب‌سایت - درثانیه 80.000 پرس‌وجو برای جست‌وجو در پایگاه داده - 7 میلیون کاربر ثبت نام شده - 18 میلیون صفحه با اطلاعات نسخه انگلیسی - 250 میلیون صفحه لینک‌دار - 220 میلیون بازنگری - بیش از 1.5 ترابایت اطلاعات فشرده‌سازی شده سایت ویکی‌پدیا با زبان برنامه‌نویسی Perl در سال 2001 کار خود را آغاز کرده است و در حال حاضر 200 سرور Application، 20 سرور پایگاه داده و 70 سرور اختصاصی برای Squid cache دارد. در ادامه صحبت‌های میتوزاس آمده است که: «ویکی‌پدیا با نرم‌افزار مدیاویکی ساخته شده است. این نرم‌افزار در اصل با زبان برنامه‌نویسی PHP همراه با پایگاه داده MySQL طراحی شده است. میانگین کارآیی پایگاه داده MySQL در حال حاضر بین 200 تا 300 گیگابایت است. » همچنین ویکی‌پدیا از Memcache و LVS (Linux Virtual Service) سرویس مجازی لینوکس جهت بارگذاری متعادل (Load balancer) استفاده می‌کند. لینوکس‌های مورد استفاده در ویکی‌پدیا به طور کلی فدورا و اوبونتو هستند. حتما متوجه شده‌اید که وب‌سرور مورد استفاده ویکی‌پدیا نیز آپاچی است و همچنین ویکی‌پدیا از database sharding نیز به عنوان تشخیص ارتباطات بین پایگاه‌های داده استفاده می‌کند. شماره بعدی نیز به سراغ یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ و امکانات و تجهیزات آنها خواهم رفت. پس با ما همراه باشید و پیشنهادات و نظرات خود را برای من ایمیل کنید ... .