شرکت‌های مخابراتی چگونه سودده شدندگفتوگو با مدیرکل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران
علی شمیرانی- دنياي مخابرات و ارتباطات
اگرچه به این سری از پرسش‌های جدید می‌بایست پرسش‌های همیشگی و رایج مرتبط با شرکتی که 40 هزار نیرو و بالغ بر 45 میلیون مشرک دارد نیز اضافه کرد. موضوع کاهش نرخ پیامک، عرضه خدمات ام‌ام‌اس، نحوه واگذاری شرکت مخابرات به بورس، وضعیت پروانه این شرکت و موضوعات اخیر طرح شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر نحوه سودده شدن شرکت‌های مخابراتی که زیانده تلقی می‌شدند، بهانه‌ای شد تا با دکتر داود زارعیان مدیرکل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران به گفت‌وگو بپردازیم. زارعیان سوابقی قریب به 6 سال است که عهده‌دار این سمت بوده و پیش از این نیز عهده‌دار سمت‌هایی همچون مديرکل روابط‌عمومی شرکت مخابرات ايران (از سال 1380 تاکنون) مديرکل روابط‌عمومی بانک مسکن (٧٩-1378)، مديرکل روابط‌عمومی شرکت مخابرات ايران (٧٧- 1374)، رئیس اداره انتشارات روابط‌عمومی وزارت پست و تلگراف و تلفن (1370) بوده است.
•اجازه دهید خیلی صریح و بدون مقدمه برویم سراغ مسایل روز حوزه مخابرات کشور به همین منظور می‌خواستم در مورد نحوه جمع بستن عرضه سیم‌کارت‌های ویژه پیامک ارزان و مخالفت وزارت ارتباطات با کاهش نرخ پیامک در سایر سیم‌کارت‌ها بپرسم. به نظر شما این دو موضوع چگونه در کنار هم جمع می‌شوند؟
توجه داشته باشید که ما هنوز زمان مشخصی برای عرضه این سیم‌کارت‌ها اعلام نکرده‌ایم و در آخرین اظهارنظرها نیز تاکید شد که تا زمانی که واگذاری سیم‌کارت‌های اعتباری و دایمی به روز نشده است، نسبت به واگذاری این سیم‌کارت اقدام نشود.
• در مورد نتیجه نهایی کشمکش‌های پیش آمده در خصوص کاهش نرخ کلی پیامک بفرمایید. کار به کجا رسید، قصد کاهش دارید یا نه؟
کاهش یا افزایش تعرفه‌ها مشکلی را حل نمی‌کند. به اعتقاد من نظام تعرفه به صورت کلی و نه جزیی قابل بازنگری است. شاید به تعبیری بتوان گزارش سازمان بازرسی کل کشور را پذیرفت اما نباید فراموش کرد که مخابرات نرخ ارزان زیادی را در بسیاری از خدمات به مردم ارایه می‌دهد. لذا اگر قرار باشد تعرفه SMS مورد بازنگری قرار گیرد باید به موازات آن سایر خدمات و نرخ‌های شرکت مخابرات هم مورد بازبینی قرار گیرد. به هر حال این بخشی از درآمدهای دولت است و شرکت مخابرات هم هزینه‌های زیادی بابت توسعه می‌پردازد.
این نکته را هم نباید فراموش کنید که شرکت مخابرات همانطور که همیشه هم اعلام کرده هر گاه احساس کند امکان کاهش تعرفه‌ای را دارد نسبت به این مهم اقدام می‌کند. کما این که ما امسال هزینه نمایشگر را حذف کردیم، تعرفه اینترنت کاهش یافت، قیمت سیم‌کارت دایمی کاهش یافت در حالی که بررسی‌های ما نشان می‌داد که بازار همچنان کشش خرید با نرخ قبلی را دارد. از سوی دیگر ما نباید شرکت‌های دولتی را به سمت زیاندهی پیش ببریم جالب است بدانید در آفریقا درصدی که از درآمدشان برای ارتباطات می‌پردازند بیشتر از ایران است حتی در برخی کشورها تا بیست درصد درآمدشان صرف هزینه ICT می‌شود در حالی که ما برای تلفن ثابت در ایران میانگین هزینه‌ای کمتر از ده تومان می‌پردازیم.
• نکته دیگری که موجبات برخی نگرانی‌ها شده به عرضه سیم‌کارت‌های ویژه پیامک ارزان باز می‌گردد، آیا عرضه این سیم‌کارت‌ها موقعیت سه پیمانکار خصوصی که اقدام به ارایه پیامک می‌کنند را به خطر نمی‌اندازد؟
قرار داد سه شرکت خصوصی فعال در این حوزه 2 ساله بود که آخر ماه جاری به پایان می‌رسد و شرکت ارتباطات سیار یک RFP جدید و متفاوت را در مزایده بعدی فراخوان خواهد کرد. لذا مشکلی برای ادامه فعالیت این شرکت‌ها وجود نخواهد داشت چرا که هم متقاضی ارایه خدمات اس‌ام‌اس انبوه روبه افزایش است و هم با ارایه SMS BOX امکان ادامه فعالیت برای شرکت‌های علاقه‌مند در این حوزه فراهم خواهد بود. اگرچه تعداد این شرکت‌ها نیز در دوره بعد قطعا بیشتر از سه شرکت خواهد بود.
• ما از یک سو می بینیم که ارایه سرویس ام‌ام‌اس اپراتور دوم متوقف است اما از سوی دیگر مدیران شرکت ارتباطات سیار نیز اعلام می‌کنند که تا پایان ماه جاری اقدام به ارایه این سرویس نیز خواهند کرد.
MMS شرکت ارتباطات سیار تا پایان ماه جاری قطعا عرضه نخواهد شد چرا که اصولا در مورد همه اپراتورها می‌بایست ابتدا سیستم پالایش حل شود. ضمن آن که بازخوردهایی که از ارایه این سرویس از سوی اپراتور دوم دریافت شد نشانگر آن بود که واقعا در سطح جامعه نگرانی‌هایی ایجاد شده است. کما این که در مورد بلوتوث هم ما تماس‌ها و ارتباطات زیادی از طرف مردم داریم که با نگرانی خواستار ارایه راهکاری برای کنترل این شکل از ارتباطات هم هستند، این موارد نشانگر نگرانی زیاد مردم است. اگرچه یک تحقیق علمی در 12 کشور نشان می‌دهد استفاده نادرست از فناوری به ماه‌های اول و دوم ورود فناوری محدود می‌شود و بعد از آن کاربران به شکل درستی از آن استفاده خواهند کرد.
• برویم سراغ موضوع خصوصی‌سازی شرکت مخابرات ایران، در این مورد دو بحث مطرح شده اخیرا این که بالاخره مخابرات با پروانه به بورس می‌رود یا بدون پروانه؟
در این مورد یکی از مسوولان بورس اعلام کرده که شرکت مخابرات باید با پروانه وارد بورس شود که ما هم موافق پروانه‌دار شدن هستیم چراکه وضع آینده در تعیین نرخ تاثیرگذار است. پروانه چند مزیت دارد اول آنکه امکان مقایسه با سایر اپراتورها را فراهم می‌کند، دوم آنکه نرخ حق لیسانس که قاعدتا رقم قابل ملاحظه‌ای هم خواهد بود روشن می‌شود، سوم آنکه نوع فناوری قابل ارایه در پروانه مشخص می‌شود و نکته چهارم آنکه موضوع ارتباط متقابل نیز در آن تعیین می‌شود به این ترتیب ما با افق روشنی خصوصی می‌شویم. صدور پروانه شرکت مخابرات نیز در مراحل پایانی قرار دارد و قطعا تا پایان سال جاری صادر می‌شود.
• طي روزهاي گذشته اخبار مختلفي به نقل از نهادي همچون مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي و برخي منابع در رسانه‌ها به چاپ رسيد كه براساس اين گزارش‌ها شركت‌هاي مخابراتي زيانده اعلام شده و تاكيد شده بود كه اين شركت‌ها به شكل معجزه‌گونه‌اي يكساله سودده شدند. در گزارش‌هاي منتشره مبني بر مشكلات مالي شركت‌هاي مخابراتي آمده بود، 23 شركت از 30 شركت استاني مخابرات زيانده هستند در حالي كه وزارت ارتباطات اعلام كرده كه تنها دو شركت زيانده دارد.
اگرچه گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي برپايه تراز و گزارش مالي سال 84 مجموعه مخابرات منتشر شده، حال آنكه آمار سال 85 اين شركت نشان مي‌دهد كه مخابراتي‌ها سودده شده‌اند.
در خصوص شرکت‌های مخابراتی باید جامع نگری شود. شركت مخابرات با 32 شركت استاني قرار است يكجا وارد بورس شود و ما تك‌فروشي نمي‌كنيم. همچنین نباید فراموش کرد که شركت‌هاي مخابراتي از سه بخش ثابت، سيار و فناوري اطلاعات تشكيل شده‌اند كه از اين منظر سودده بوده و مشكلي براي واگذاري ندارند. براساس گزارش مجمع مخابرات، اين شركت 850 ميليارد تومان در سال 85 سود داشته كه اين موضوع واضح است. درست است که 23 شركت در سال 84 زیانده اعلام شدند اما اين تعداد در سال 85 به دو شركت زيانده كاهش يافت كه اين موضوع دو دليل واضح دارد. اول آنكه زياندهي شركت‌هاي مخابراتي بالا نبود و با يك تغيير برطرف شد و دوم آنكه در فاصله سال‌هاي 84 تا 85 واگذاري سيم‌كارت‌هاي دولتي دو برابر شد يعني 5/7 مشترك در سال 84 به 15 ميليون در سال 85 رسيد. از سوی دیگر با توجه به وجود نهادهاي متعدد نظارتي مگر مي‌توان در حساب‌هاي دولتي آمار غلط ارايه داد و اصولا چرا بايد چنين كاري انجام شود.
• در مورد نحوه واگذاری شرکت مخابرات نیز گمانه‌زنی‌هایی می‌شود مثل این که با نحوه تقسیم فعلی سهام مدیریت کلی همچنان در دست بخش دولتی باقی می‌ماند و سایر سهامداران نقش زیادی در تصمیم‌گیری‌ها ایفا نخواهند کرد و به این ترتیب امکان ریسک خریداران بزرگ بالا می‌رود.
از مجموع سهام مخابرات 20 درصد در اختیار دولت می‌ماند، 30 درصد نیز در قالب سهام عدالت قرار است که واگذار شود به این ترتیب 50 درصد نیز به بازار عرضه می‌شود که پیش‌بینی می‌شود 40 درصد به صورت بلوک واگذار شود. همچنین دولت این تعهد را نیز داده که سهام عدالت در قالب تعاونی واگذار شود به این ترتیب نقش دولت کم خواهد شد.
• در مورد سرنوشت ودایع ظاهرا کار به سران قوا کشیده شده، علت این امر چیست؟
بله سران سه قوه در این مورد تصمیم خواهند گرفت چراکه در این مورد دو بحث وجود داشت که این ودایع که قریب به چهارهزار و پانصد میلیارد تومان نیز ارزش دارد یا باید سرمایه محسوب شود یا به صورت سهام بازگردد. نظر مخابرات این است که اگر سرمایه نشود مشترکان سهام دار شوند.
• به عنوان آخرین پرسش در مورد اصلی‌ترین دغدغه خود شرکت مخابرات برای خصوصی‌سازی توضیح دهید. در بیرون از مخابرات نگرانی‌هایی در مورد شکل نهایی مدیریت مخابرات، شکل واگذاری سهام، سرنوشت سایر پیمانکاران و اپراتورهای خصوصی پس از مخابرات و مسایلی از این دست وجود دارد، اما دغدغه اصلی مخابرات در این مورد چیست؟
به علت ساختار صددرصد دولتی مهمترین دغدغه شرکت مخابرات وضعیت کارکنان آن است. در حال حاضر مخابرات حدود 40 هزار کارمند دارد که از زمان مطرح شدن بحث خصوصی‌سازی نگرانی و پرسش‌های زیادی در میان کارکنان ایجاد شده است. ما نیز جلسات زیادی با کارکنان و نمایندگان آنها داشته و در قالب جلسات، نشست‌ها و انواع روش‌های اطلاع رسانی سعی در ارایه اطمینان و برطرف کردن این نگرانی‌ها هستیم چراکه دولت در لایحه ای که ارایه کرده حقوق مکتسبه کارکنان را لحاظ کرده است.
