ايتنا - شبکه‌های اجتماعی؛ افزایش یا فرسایش سرمایه اجتماعی؟

استفاده‌ بی‌رویه از اینترنت خطری برای روابط اجتماعی و به طور عام سرمایه‌ اجتماعی محسوب می‌شود.

امروزه شاهد رشد بی‌رویه استفاده از اینترنت هستیم که بشارت دهنده کم کردن فاصله‌ها و گسترده‌تر کردن روابط میان آدمیان شده است؛ امر متناقض این است که این تکنولوژی موجب تقلیل و افت روابط اجتماعی، مشارکت و انسجام اجتماعی و افزایش تنهایی فرد شده است.

گسترش پدیده اعتیاد اینترنتی به ویژه در میان جوانان، با علائمی همچون افزایش نوسانات اخلاقی، سخن نگفتن با دیگران، قطع روابط اجتماعی، کم خوابی، نگرانی و استرس همراه است و همین امر باعث می‌شود فرد هر روز بیش‌تر از گذشته از نظر عاطفی و روانی از سایر افراد خانواده فاصله بگیرد و به استفاده از اینترنت پناه برد.

کم شدن روابط به نوبه خود موجب می‌شود فرد، مهم‌ترین منابع حمایت اجتماعی خود را تضعیف کرده و یا از دست بدهد.

از سوی دیگر با گسستن و تضعیف رابطه افراد به جای ارتباط با هم، شنیدن حرف‌های همدیگر و حفظ روابط خود با گروه‌های اجتماعی دیگر، فرد محو فضای مجازی اینترنت شده و سعی می‌کند تا خلأ عاطفی به وجود آمده را با برقراری ارتباط در فضای مجازی پر کند.

تعاملات چهره به چهره در نتیجه‌ اعتیاد به اینترنت، روز به روز کمتر می‌شود و افراد برای رهایی از تنهایی به اینترنت پناه آورده و روز به روز تنهاتر می‌شوند.

اعتقاد فرد به این‌که اینترنت تنها دوست مخصوص و صمیمی اوست موجب افزایش علاقه به دوستان مجازی و کاهش گرایش وی به دوستان و دنیای واقعی می‌شود و در عین حال که روابط این افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان در جهان مجازی افزایش می‌یابد، در مقابل از دامنه روابط آنان در جهان واقعی کاسته می‌شود.

بر این اساس به نظر می‌رسد که استفاده‌ بی‌رویه از اینترنت خطری برای روابط اجتماعی و به طور عام سرمایه‌ اجتماعی محسوب می‌شود؛ البته این به معنای نفی نقش ارتباطی و پیوند دهنده شبکه‌های اجتماعی نمی‌باشد، زیرا اصولاً نفس شبکه‌های اجتماعی ایجاد شبکه ارتباطی جهت تعامل و کنش متقابل می‌باشد و این شبکه‌ها منابع بالقوه‌ای را در اختیار فرد قرار می‌دهد که پتانسیل ایجاد سرمایه اجتماعی و دسترسی به منابع را برای فرد فراهم می‌سازد.

در واقع شبکه‌های اجتماعی شبکه‌های ارتباطی هستند که همانند وسایل نقلیه و حمل و نقل نقش ارتباطی را ایجاد می‌کنند و نحوه استفاده از این ابزار است که آثار و نتایج آن را نشان می‌دهد.

نویسنده: مهدی ورمزیار، کارشناس ارشد جامعه شناسی