ايتنا - وزیر آینده فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه کشور

مرتضی احمدی(مشاور فناوری اطلاعات)
Sama.Ahmadi@gmail.com

نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در حیات اقتصادی و اجتماعی کشورها انکار ناپذیر است. غالب خدمات اقتصادی و اجتماعی وابسته به فاوا هستند و بدون آن امکان ادامه حیات ندارند. نظام بانکی، بیمه و بورس، بخش عمده‌ای از فعالیت نظام اداری کشور، نظام مالیاتی، حمل و نقل هوایی و ریلی، تولید نیرو و برق از جمله خدماتی هستند که بدون استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌طور کلی امکان ارایه آنها وجود ندارد.
بااین‌حال برای تصویر روشنی از نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه و پیشرفت کشورها برای بسیاری از سیاست‌مداران و تصمیم‌گیران کشور در دست نیست. به‌منظور ارایه تصویری موجز و در عین حال گویا از نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه کشور و موقعیت کنونی ایران در قبال آن، چند شاخص زیر از مراجع معتبر بین‌المللی بررسی شده است.
گزارش جهانی فناوری اطلاعات (GITR) که توسط مجمع جهانی اقتصاد(WEF) منتشر می‌شود در گزارش سال ۲۰۱۱ خود با استفاده از آمار منابع بین‌المللی، ۱۵۷ کشور دنیا را از نظر زمان آغاز استفاده از اینترنت به سه گروه پیشگامان، همگرایان و متأخرین تقسیم و چند شاخص پایه فاوا را با سرانه تولید ناخالص داخلی آنها مقایسه نموده است. نتیجه در جدول زیر قابل مشاهده است:

جدول فوق به‌خوبی رابطه مستقیم وضعیت دسترسی به اینترنت را با سرانه تولید ناخالص داخلی غالب کشورهای دنیا نشان می‌دهد. اولین گروه از کشورهایی که سریع‌تر از دیگران از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده کرده‌اند، در حال حاضر بالاترین سرانه تولیدناخالص داخلی را با اختلاف بسیار زیاد نسبت به دو گروه دیگر دارند. اما در گروه دوم که ایران نیز جزو آنها قرار می‌گیرد، متوسط سرانه GDP بالغ بر نه هزار دلار- تقریبا ۸۰% کمتر از گروه اول است. این روند کاهشی سرانه GDP، در گروه سوم نیز نسبت به گروه دوم ادامه می‌یابد.
همچنین در متن گزارش مذکور آمده است: «تحقیقات جدید نشان می‌‌‌دهد به ازای هر ۱۰ درصد رشد ضریب نفوذ دسترسی به پهن باند در یک کشور، رشد سالانه‌ای بین ۰.۶ تا ۰.۷ در تولیدناخالص داخلی مورد انتظار است».
ویورمن نیز نشان می‌دهد که در یک کشور در حال توسعه، افزودن ۱۰ موبایل به ازای هر یکصد نفر از جمعیت (افزایش ده درصدی در ضریب نفوذ موبایل) رشدی بالغ بر ۰.۵۹ درصد در سرانه تولیدناخالص داخلی ایجاد می‌کند.

سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در تولیدناخالص داخلی کشورهای دنیا
در جدول زیر با استفاده از منابع مختلف، سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات از GDP تعدادی از کشورهای توسعه یافته، در حال توسعه و برخی از کشورهای رقیب در منطقه چشم‌اندازی ایران آمده است.

جمع‌بندی
• بین کشورهایی که زودتر و بیشتر از از دیگران فناوری اطلاعات و ارتباطات را توسعه داده‌اند، با کشورهایی که در به‌کارگیری آن تأخیر داشته‌اند، از نظر سرانه GDP فاصله بسیار زیادی وجود دارد.
• توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، عاملی برای رشد اقتصادی کشورها- به ویژه کشورهای درحال توسعه است.
• سهم فاوا در تولیدناخالص داخلی، هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای رقیب در منطقه چشم‌اندازی ایران، بسیار بیشتر از سهم آن در تولیدناخالص داخلی ایران است. حتی هدف‌گذاری انتهای برنامه پنج ساله توسعه کشور (۲ درصد) نیز فاصله زیادی با وضعیت کنونی این کشورها دارد.
• اگر نقش فاوا را به‌عنوان عامل رشد اقتصادی کشور درنظر بگیریم (همچنان‌که مطالعات جهانی آن را به اثبات رسانده است)، وضعیت کنونی و هدف‌گذاری آتی به-کارگیری فاوا در اقتصاد ملی ایران، نمی‌تواند تحرک لازم را برای حرکت به سوی تحقق چشم‌انداز بیست ساله کشور فراهم نماید.

بنابراین نه تنها بدون استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان ادامه حیات اجتماعی و اقتصادی کشور در بستری رو به پیشرفت وجود ندارد، بلکه لازم است نگاه به این فناوری به-عنوان عامل زیرساختی برای توسعه و پیشرفت کشور تغییر یابد.

بنابراین کلید تدبیر و عقلانیت جناب آقای روحانی در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات زمانی راه‌گشا است که وزیر انتخابی واجد صلاحیت فکری و توانایی عملی لازم برای به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات با رویکردی توسعه‌گرا در کل نظام اقتصادی-اجتماعی کشور باشد.

با شناختی که اینجانب در ۱۴ سال فعالیت شبانه‌روزی در امر مطالعه و سیاست‌گذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور و از طریق همکاری و درک محضر بسیاری از بزرگان فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور در مجامع دولتی، صنعتی و دانشگاهی به دست آورده‌ام، تردیدی ندارم که جناب آقای مهندس نصراله جهانگرد با فاصله بسیار زیاد نسبت به دیگر گزینه‌های احتمالی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شایسته‌ترین فرد موجود برای تصدی این جایگاه هستند و اطمینان دارم درایت و نکته‌سنجی آقای دکتر روحانی مانع غلبه‌ی برخی استدلال‌های غیرکارشناسیِ سیاست‌مدارپسند و محروم شدن کشور از نعمت مدیریت آقای جهانگرد در این بخش خواهد شد.