سرويسهاي وبلاگ فارسي روز به روز قدرتمندتر ميشوند
در طول چند سالي كه استفاده از اينترنت در ايران رايج شده است هزاران وب سايت فارسي فعاليت خود را آغاز و در زمينههاي مختلف مانند فروش آنلاين، جستوجو و فهرستهاي وب ، توليد محتواي علميو آموزشي، سرويس ايميل ، اخبار و ارائه خدمات و...فعاليت ميكنند ولي مديران اين سايتها، ديگر سايتهاي مشابه را به عنوان رقيب نگاه نميكردند و تاكنون شاهد رقابت سايتهاي فارسي فعال در يك زمينه خاص نبودهايم و يا حداقل اين رقابت آنقدر محسوس نبود كه مورد توجه قرار گيرد. از طرفي نيز انگيزه چنداني نيز براي مبارزه وجود نداشت. كاربران فارسي آنقدر بودند كه نيازي به مبارزه جهت به دست آوردن مخاطبان ديگر سايتها نباشد و امتياز خاص ديگري نيز در كار نبود كه چنين رقابت پررنگي را توجيه كند. اما براي اولين بار اين رقابت در بين سرويسهاي وبلاگ فارسي شكل گرفت و دليل آنرا بايستي در تعداد زياد علاقهمندان وبلاگ نويسي، توجه خاص مطبوعات و سايتهاي خبري به اين سرويسها و جاذبه بازديدكنندگان زياد و كسب درآمد از اين طريق دانست و البته مدت زمان زيادي نيز لازم بود تا چنين رقابتي شكل بگيرد و شايد آنچه در يكسال گذشته اتفاق افتاده ، اين رقابت را بسيار محسوس و پررنگ كرده است. شكلگيري چنين رقابت جدي در وب فارسي انگيزهاي شد تا نگاهي دقيق تر به شكلگيري آن، حريفان و حاضران در صحنه داشته باشيم.
آغاز راه
شروع وبلاگ فارسي از سرويس خارجي بلاگر Blogger آغاز شد و حتي امروز نيز صدها وبلاگ خوب فارسي توسط اين سرويس دهنده پشتيباني ميشوند. اما گام جدي در ايران با آغاز به كار سايت پرشين بلاگ PersianBlog برداشته شد. بلاگر با وجود امكانات خوب مشكلاتي با زبان فارسي داشت و البته براي بسياري نيز كار در محيط انگليسي چندان آسان نبود و پرشين بلاگ با ارائه يك محيط فارسي و ساده و همچنين سرو صدا و حاشيههايي كه در زمان شروع فعاليت آن در سايتهاي خبري ايجاد شد به سرعت بين كاربران شناخته شد و با استقبال بسياري نيز همراه بود بهطوري كه رشد صعودي كاربران سايت خارج از تصور مديران و امكانات اوليه اين سايت بود، با اين حال پرشين بلاگ با وجود مشكلات به راه خود ادامه داد و به يكي از سايتهاي شناخته شده و پربيننده ايراني تبديل شد. اما زماني كه چنين پيشرفتي باعث غرور مديران اين سايت شده بود سرويس بلاگ اسكاي (BlogSky) اعلام حضور كرد. برخي از مشكلات سرويس پرشين بلاگ و همچنين ويرايشگر قدرتمند بلاگ اسكاي باعث شد كه كاربران زيادي از جمله كاربران پرشين بلاگ را نيز جذب كند و حتي بخش ويژهاي را جهت نظارت كاربران در مورد نكات منفي پرشين بلاگ و نكات قوت خود را در سايت قرار داد و بدين ترتيب اولين چالش سرويسهاي وبلاگ فارسي پديد آمد. بلاگ اسكاي با استقبال خوبي همراه بود اما هك ناگهاني سايت و سپس قطع خدمات سايت براي مدتي به بلاگ اسكاي لطمه زيادي زد و به نوعي حضور آن را به عنوان يك رقيب جدي كمرنگ كرد، هر چند كه اين سايت تا مدتها همچنان دومين سرويس وبلاگ فارسي بود. در اين ميان سرويسهاي وبلاگ ديگري مانند تك بلاگ با امكانات متعدد نيز پا به عرصه گذاشتند كه به دليل قطع سرويس و مشكلات متعدد اين سايتها در اكثر موارد چندان جدي گرفته نشدند. همچنين بايستي به سايت پرشين لاگ PersianLog نيز اشاره داشته باشيم كه با وجود جذب كاربران متعدد نتوانست به اندازه پرشين بلاگ يا بلاگ اسكاي، مخاطب و بازديدكننده جذب كند. با وجود مشكلات و محدوديتهاي رقيبان پرشين بلاگ عملا تا سال گذشته اين سرويس پرشين بلاگ بود كه با فاصله زيادي از سايتهاي مشابه در صدر سرويسهاي پر مخاطب قرارداشت.
سرويسهاي وبلاگ بهخصوص آنهايي كه كاربران زيادي دارند، نيازهاي سختافزاري و نرم افزاري و پهناي باند بالايي را ميطلبد كه به معني هزينه چند صد هزارتوماني در ماه است و از همين رو افراد و شركتهاي زيادي علاقهمند به ايجاد يك سرويس وبلاگ جديد نبودند و يا پس از ورود و جذب مخاطب بهدليل مشكلات فني و هزينههاي زياد مجبور به ترك صحنه ميشدند.
اما در سال گذشته كم كم رقباي جدي تري پا به عرصه گذاشتند. دو سايت پارسي بلاگ ParsiBlog و ميهن بلاگ MihanBlog از مهمترين سايتهايي بودند كه تقريبا همزمان فعاليت خود را آغاز كردند كه در اين ميان سايت ميهن بلاگ به خاطر امكانات بيشتر مورد توجه قرار گرفت هرچند كه مشكلات فني و خطاهاي زياد سايت باعث شد كه حداقل در زمان شروع به كار خود چندان جدي گرفته نشود. اما شايد مهمترين سايتي كه در سال گذشته فعاليت خود را آغاز كرد، سايت بلاگفا BlogFa بود. ورود بلاگفا توسط رسانههاي آي تي نيز جدي گرفته شد و البته همزمان جنگ لفظي نيز بين مديران سايت بلاگفا و پرشين بلاگ نيز پيش آمد. مزيت سرويس بلاگفا روان بودن و سرعت بسيار خوب آن بود و بهخصوص در مقايسه با كندي سرويس پرشين بلاگ اين قضيه بسيار پررنگ تر بود، هرچند كه بلاگفا در مقايسه با رقباي خود امكانات بارز و خاصي را عرضه نكرده بود و بيشتر بر كيفيت سرويس خود تكيه كرده بود. بلاگفا با استقبال خوب كاربران فارسي زبان مواجه شد و توانست در مدت كوتاهي در مقام دومين سرويس وبلاگ فارسي قرار گيرد. با ورود رقباي جديد پرشين بلاگ نيز تغييراتي حداقل در ظاهر سايت خود داد و در طول سال گذشته تلاش داشته است كه سرعت و امكانات سايت خود را بهبود ببخشد، اگرچه بلاگفا و پرشين بلاگ بيشترين موفقيت را در جذب كاربران فارسي داشتهاند اما به دليل امكانات نسبتا مشابه، سرويس ميهن بلاگ كه داراي امكانات متعددي بود نيز مورد توجه قرار گرفته است هرچند كه اين سايت همچنان و هر از چند گاهي درگير مشكلات فني و امنيتي بود. اما پيشرفت اين سايت آنقدر بود كه بلاگفا را به چارهجويي وا دارد و اين سايت نيز در نسخه جديدي كه ماه گذشته عرضه شد امكانات بيشتري را به سرويس خود اضافه نمود. در اين ميان و پس از تغييرات گسترده سرويس بلاگفا حتي سايت بلاگ اسكاي كه مدتها بدون بروز رساني بود، تغييرات عمدهاي كرد و سرويس پرشين بلاگ نيز در اين رقابت اقدام به افرايش سرعت سرويس خود كرد. مواردي كه شايد تنها در فاصله يك ماه اتفاق افتاد نشان داد كه سرويسهاي بلاگ فارسي سخت يكديگر را زير نظر دارند و تلاش دارند با افرايش امكانات و يا كيفيت خدمات خود جايگاه بالاتري را كسب كنند. البته انگيزه مديران اين سايتها در اين رقابت متفاوت است و به نظر ميرسد كه پرشين بلاگ به دنبال حفظ جايگاه خود و كسب درآمد، بلاگفا به دنبال جايگاه نخستين سرويس وبلاگ فارسي و جذب هر چه بيشتر كاربران است. با وجود آنكه چندين سرويس وبلاگ ديگر در سال گذشته شروع به فعاليت كردند اما به دلايل متعددي چندان مورد استقبال قرار نگرفتند و اين سايتهاي پرشين بلاگ، بلاگفا، ميهن بلاگ و بلاگ اسكاي و شايد پارسي بلاگ بودهاند كه بازيگر عرصه رقابت سرويسهاي وبلاگ فارسي بودهاند و بيشتر وبلاگ نويسان را جذب خود كردهاند.
حال سوال مهمي كه پيش ميآيد آن است كه رقابت بين اين سرويسها حداقل تاكنون چگونه بوده است ؟ و يابرنده اين رقابت كداميك از سرويسها هستند؟
عدم دسترسي به آمار اين سرويسها قضاوت را بسيار سخت ميكند اما مواردي هستند كه ميتوانند ما را در اين امر كمك كنند و يا حداقل ديدي از اين رقابت براي ما ايجاد كنند. معيارهايي چون ترافيك، تعداد كاربران، ذهنيت عمومينسبت به سرويس، امكانات سايت و معيارهاي فني و امنيتي سايت از جمله مواردي هستند كه در مقايسه سرويسهاي وبلاگ ميتوانند مورد ارزيابي قرار بگيرند.
از نظر ترافيك و با فقدان دسترسي به آمار دقيق بازديدكنندگان اين سرويسها ، از آمار سايت Alexa جهت ارزيابي ترافيك سرويسهاي فارسي در اين مقاله استفاده شده است. سايت Alexa نميتواند ترافيك دقيق يك سايت را مشخص كند وما از نمودارهاي اين سايت جهت مقايسه كلي آمار بازديدكنندگان چند سرويس وبلاگ استفاه ميكنيم.
آنچه از نمودار شماره يك ميتوان برداشت كرد، تبديل شدن رقابت اين سايتها در دو سطح است كه در سطح بالاتر سايتهاي پرشين بلاگ و بلاگفا با بيش از دو و حتي سه برابر بازديدكننده نسبت به ديگر رقباي مهم خود هستند همچنين به پيشرفت سايت بلاگفا ميتوان توجه كرد كه توانسته در ظرف يكسال به ترافيك سايت پرشين بلاگ نزديك و حتي براي مدتي بالاتر برود و در عين حال اين نمودار نشان از افزايش آمار بازديدكنندگان از وبلاگها در يك سال گذشته دارد و با توجه به ثابت بودن تقريبي ترافيك سايت پرشين بلاگ عملا اين سرويس از اين افزايش بازديدكنندگان بيبهره بوده است هرچند كه اين سكون نشان از آن دارد كه حداقل تاكنون و به جز حضور يك رقيب جدي در كنار خود ضرر چنداني نكرده است.
در مورد آمار بلاگها و كاربران اين سرويسها نيز متاسفانه نميتوان به رقم دقيقي رسيد به خصوص كه در اين ميان سياستهاي متفاوتي نيز اعمال ميشد و مثلا سايت بلاگفا و ميهن بلاگ وبلاگهاي غيرفعال و آزمايشي خود را حذف ميكنند در حاليكه سايت پرشين بلاگ در اين چند ساله تنها يكبار و آن هم در مورد وبلاگهاي بدون محتوا چنين كرده است. اما بهصورت ضمني و براساس آمارهاي اين سايتها، آمار بازديدكنندگان، سابقه فعاليت و صفحات ايندكس شده در موتورهاي جستوجو ميتوان عنوان كرد كه سايت پرشين بلاگ از اين لحاظ در مقام اول و بلاگفا در مقام دوم است هرچند كه هيچ آمار دقيقي از آمار وبلاگهاي فعال در اين سرويسها وجود ندارد و اين معيار بسيار مهميدر ارزيابي اينگونه سرويسهاست.
نمودار شماره يك
اما از لحاظ سطح كيفي و امكانات سرويس و همچنين مسائل امنيتي و با توجه به تغييراتي كه اين سرويسها در ماههاي اخير ايجاد شده است سايت بلاگفا با وجود خدمات مناسب، سرعت مناسبت و كيفيت دائميو كم اشكال خود در مقام اول قرار دارد. ايجاد مشكلات امنيتي و خطاهاي زياد در سرويس ميهن بلاگ خدشه زيادي به امكانات خوب سرويس آن وارد كرده و در مورد بلاگ اسكاي هم با توجه به اينكه از تغييرات و امكانات جديد آن زمان زيادي نميگذرد امكان ارزيابي دقيق نيست هرچند كه اعتراضهايي در مورد شيوه اعمال تغييرات و مشكلاتي براي كاربران سابق وجود دارد.
اما بايستي به يك نكته ديگري نيز اشاره داشته باشم و آن ورود به مرحله تجاري شدن و كسب درآمد است. قطعا با فروكش تب امكانات جديد و همچنين تلاش اين سايتها در جهت حفط كيفيت سرويس، و البته با توجه به هزينه بالاي سرويسها بايستي انتظار داشت كه اين سرويسها به تدريج وارد مرحله تجاري و كسب در آمد شوند و بعيد نيست كه رقابت اين سرويسها حتي در اين مورد نيز آغاز شود و البته در اين ميان پرشين بلاگ از سابقه و تجربه بيشتري نسبت به رقباي خود برخوردار است.
اما در پاسخ به سوال اينكه در نهايت چه كسي برنده اين رقابت بوده است پاسخ، قطعا كاربران اين سرويسها و وبلاگ نويسها هستند. رقابت سايتهاي سرويس دهنده وبلاگ باعث شده است كه كاربران اين سرويسها شاهد امكانات جديدتر و افزايش كيفيت خدمات اين سايتها باشد و حتي سطح توقع و انتظار وبلاگ نويسان از سرويسهاي وبلاگ نيز بالاتر رفته است.
در مورد اينكه كدام سرويس نيز برنده اين رقابت حداقل تا كنون بوده است قضاوت بسيار سخت است، سايت پرشين بلاگ با سابقه و شروع خوبي كه داشته با وبلاگ فارسي همراه شده است و توانسته به مرحله درآمدزايي نيز برسد. در حالي كه به نظر ميرسد رقباي ديگر مثلا بلاگفا، ميهن بلاگ و بلاگ اسكاي نيز ديگر دست و پا بسته نيستند. به هر صورت رقابت در اين عرصه با هر نتيجهاي تاكنون به نفع كاربران فارسي زبان و افزايش محتواي فارسي روي وب شده، موضوعي كه حداقل در سياستهاي دولتي گسترش آيتي در كشور به چندان موفقيتي نرسيده است.