كامپيوترهاي سبز
نوشين هژبرنژاد- دنياي كامپيوتر و ارتباطات
آلوده شدن منابع زيرزميني، آب‌هاي جاري، خاك كشاورزي و مواردي از اين قبيل كه هر روزه در خبرها مي‌شنويم حاكي از آن است كه هر روزه انبوهي از مواد دور ريختني توليد مي‌شود كه اكثر آنها قابليت بازيافت و بازگشت به طبيعت را ندارند. واضح است كه كره زمين در چند سال آينده گنجايش اين حجم زباله را نخواهد داشت و با ورود اين مواد به چرخه محيط زيست شاهد آلودگي وسيع خاك و آب خواهيم بود. كارشناسان پيش‌بيني مي‌كنند كه در آينده، ملتي قوي‌تر است كه هم خاك زراعتي مناسب و هم آب سالم داشته باشد.
به علت استفاده روز افزون از وسايل الكترونيكي و به ويژه كامپيوتري توليد اين محصول رشد زيادي داشته و از طرفي هر روزه تعداد زيادي از اين محصولات از چرخه استفاده خارج مي‌شوند و چون از قابليت بازيافت محدودي برخوردارند محيط زيست را به شدت آلوده كرده‌اند. به همين منظور نسل تازه‌اي از كامپيوترها به زودي در ابعاد وسيع وارد بازار مي‌شود كه از ويژگي‌هاي بارزي برخوردارند، به اين گروه از كامپيوترها، كامپيوترهاي سبز مي‌گويند. اين كامپيوترها با محيط زيست سازگار مي‌باشند و به منابع انرژي كمي نياز دارند.
در يك تعريف كلي مي‌توان گفت به كامپيوترهايي كه در ساخت آنها مواد سمي و زيان بار به كار برده نمي‌شود و از قابليت بازيافتي بالايي برخوردارند و نيز مصرف انرژي و اتلاف انرژي در آنها بسيار كم است، كامپيوترهاي سبز مي‌گويند. اين كامپيوترها با برچسب eco به معناي سازگار با محيط زيست به زودي وارد بازار خواهند شد.
قابل ذكر است كه عبارت كامپيوترهاي سبز امروزه در دو معناي متفاوت به كار برده مي‌شود: يكي به معناي كامپيوترهاي سازگار با طبيعت كه به انرژي كمي نياز دارند و نيز هنگام بازيافت نه تنها به طبيعت آسيبي نمي‌رسانند بلكه براي محيط زيست هم مفيد هستند. دومين كاربرد اين عبارت، به معناي لپ‌تاپ‌هاي ارزان‌قيمتي است كه به رنگ سبز مي‌باشد و با هدف استفاده كودكان در كشورهاي فقير توسط شركت OLPC توليد شده است.
طبق آمار به دست آمده از موسسه پژوهشي مطالعات سلامت، از 20 ميليون كامپيوتري كه در سال 1998 از كار افتاده و به زباله تبديل شده‌اند تنها 11 درصد آن قابليت برگشت‌پذيري به طبيعت را داشته است. به طور حتم اين آمار امروزه افزايش چشمگيري داشته و بديهي است كه درصد آلودگي محيط زيست از طريق وسايل كامپيوتري بسيار بالا مي‌باشد. يافتن راه‌كارهاي موثر به منظور بازيافت مواد در طبيعت يكي از موارد مهم در حفظ و نگهداري از محيط زيست است.
طراحان كامپيوتر نيز با توجه به اين اصل در صدد توليد و پياده‌سازي كامپيوترهايي هستند كه با محيط زندگي بشر سازگاري داشته باشد. در اين راستا چندين شركت در نقاط مختلف دنيا دست به فعاليت‌هاي گسترده‌اي زده‌اند. به عنوان نمونه مي‌توان شركت Paul Maher را نام برد. محل اين شركت در دوبلين (پايتخت جمهوري ايرلند) مي‌باشد و در سال 1992 تاسيس شده است. اين شركت تنها با 17 متخصص كامپيوتر شروع به فعاليت كرد ولي با طراحي و ساخت كامپيوترهاي eco-friendly به معناي كامپيوترهاي غيرمضر براي طبيعت يا كامپيوترهاي دوستار طبيعت تاثير بسزايي در اين عرصه ايفا كرده است.
نام كامپيوترهاي سبز اين شركت iameco مي‌باشد. اين شركت توانسته قطعات جانبي كامپيوتر اعم از كيبورد، موس، مونيتور، صفحات تخت و بدنه اصلي را با ويژگي‌هاي منحصر به فردي توليد كند. قطعات جانبي كامپيوترهاي سبز iameco اعم از كيبرد، موس و مونيتور و ... داراي قابي چوبي است كه از چوب‌هاي زائد و غير قابل استفاده از كارخانه‌هايي كه توليدات چوبي دارند، به دست مي‌آيد. اين مواد 100 درصد طبيعي مي‌باشند و هنگام بازگشت به طبيعت به طور كامل وارد چرخه محيط زيست مي‌شوند. اگر قطعات كامپيوترهاي سبز سوزانده شوند بعد از گذشت 3 سال به خاك طبيعي تبديل مي‌گردند.
قابل ذكر است كه اين خاك از مرغوبيت بالايي برخوردار است و براي كشاورزي و رشد گياهان مناسب مي‌باشد. ناگفته نماند كه بدنه قطعات كامپيوترهاي فعلي بيشتر از پلاستيك مي‌باشد كه خاصيت بازيافتي اندكي دارند و اگر در آنها از چوب استفاده شده باشد از درختاني است كه نه تنها زنده بوده‌اند بلكه براي محيط زيست هم فايده‌هاي فراواني داشته‌اند.
از ويژگي‌هاي ديگر كامپيوترهاي سبز حذف جوش يا لحيم كاري در برد اصلي آنهاست است، زيرا يكي از مواد آلوده‌كننده طبيعت سرب موجود در لحيم كاري مي‌باشد كه باعث تخريب و از بين رفتن خاك مي‌شود و به مرور زمان خاك را فقير و در نهايت غير قابل كشت مي‌كند. طول عمر اين كامپيوترها 7 الي10 سال است. درواقع دوره كارآمدي آنها تقريبا 3 برابر كامپيوترهاي فعلي است.
اين كامپيوترها به سادگي ارتقا مي‌يابند و قطعات آنها به گونه‌اي طراحي شده است كه به راحتي از يكديگر جدا شده و به منظور بهينه كردن سطح كامپيوتر، تنها كافي است كه قطعه موردنظر تعويض گردد و قطعه جديدتر جايگزين آن شود و چون اين قطعات از قابليت بازيافتي بالايي برخوردارند به سهولت به محيط زيست بازگشته و وارد چرخه طبيعي مي‌شود. اين كامپيوترها در ابعاد كوچك‌تر از كامپيوترهاي فعلي توليد مي‌شوند اندازه كامپيوترهاي سبز يك سوم كامپيوترهاي امروزي است. كامپيوترهاي سبز نياز به انرژي كمي براي راه‌اندازي دارند. انرژي مطرفي آنها تقريبا معادل 35 وات است و در حالت standby تنها 4 وات خواهد بود. اين در حالي است كه انرژي مصرفي كامپيوترهاي فعلي300 وات مي‌باشد.
بزرگترين مونيتورهاي iameco در ابعاد inch40 توليد مي‌شوند. سازندگان كامپيوترهاي سبز معتقدند كه كامپيوترهاي آنها از لحاظ ظاهري، بسيار زيباست و از جهات مختلف كاربردي بسيار قدرتمند است بگونه‌اي كه بازي‌هاي سه بعدي نيز با آنها قابل انجام مي‌باشد. از جمله شركت‌هاي مهم ديگري كه در اين راستا گام‌هاي موثر برداشته، شركت NEC در ژاپن است. اين شركت در توليد قطعات مختلف كامپيوتر، گوشي تلفن همراه، تلويزيون و مواردي از اين قبيل بسيار موفق بوده است. از 2002 نيز شركت NEC شروع به طراحي و پياده‌سازي كامپيوترهايي نموده كه در ساخت آنها مواد سمي جاي خود را به جايگزين‌هاي مناسبي داده است تا اين كامپيوترها عاري از مواد سمي باشند و به محيط زيست آسيب نرسانند.
شركت NEC معتقد است كه نسل امروز متعهد به حفظ طبيعت و محيط زيست است و مي‌بايست در قبال نسل آينده احساس مسئوليت نمايد. كامپيوترهاي توليدي اين شركت با نام PowerMate eco به معناي دوستار طبيعت وارد بازار خواهد شد. قسمت‌هاي پلاستيكي قطعات اين نوع كامپيوترهاي سبز از NuCycle ساخته مي‌شود. اين ماده يك نوع پلي‌كربنات رزين است كه قابليت بازيافتي و برگشت‌پذيري بالايي به طبيعت دارد. به علاوه NuCycle هنگامي كه با سيليكون مركبي تركيب مي‌شود گازهاي مخرب و مضر آزاد نمي‌كند، در نتيجه آثار تخريبي طولاني مدتي كه كامپيوترهاي فعلي دارند را نخواهد داشت.
در ساخت اجزا مختلف كامپيوترهاي سبز، فلزات سنگيني مانند كادميم (Cd) ، جيوه، كروم hexavalent، تركيبات Cyanic، سلنيم (se) و هرگونه تركيبات فسفات استفاده نمي‌شود، زيرا اين مواد و تركيبات آنها از قابليت تجزيه‌پذيري بسيار پاييني برخوردارند و محيط زيست را به شدت آلوده مي‌كنند. شركت‌هاي كامپيوتري هدفي بزرگ را دنبال مي‌كنند و آن اين است كه كامپيوترهايي توليد كنند تا هنگام بازگشت به طبيعت، كمترين آثار تخريبي را روي محيط زيست داشته باشند. طراحان كامپيوترهاي سبز معتقدند كه نسل تازه‌اي از كامپيوترها مي‌بايست جايگزين كامپيوترهاي فعلي گردد كه عاري از مواد سمي بوده و قابليت بازيافت بالايي داشته باشند.
بي‌شك با توليد انبوه كامپيوترهاي سبز نه تنها آلودگي محيط زيست كاهش مي‌يابد بلكه بعد از وارد شدن به چرخه طبيعت، براي محيط زيست سودمند خواهند بود. واضح است كه با اين روش مواد مفيد دوباره به طبيعت باز مي‌گردند و مواد زائد و غيربازيافتي كه آثار تخريبي فراواني بر محيط زيست دارد كم خواهد شد. هرچند زنده كردن دوباره طبيعت و ايجاد محيط زيستي عاري از مواد سمي، آرزويي بس بزرگ و دور است ولي مي‌بايست همه اقشار مردم با عزمي ملي و پشتيباني گسترده در اين راه كمر همت ببندند.
