اشاره:
پل تومي (Paul Twomy) رييس و مديرعامل استراليايي‌الاصل موسسه آيكان (ICANN) شايد تا چند ماه قبل تصور نمي‌كرد موضوع راهبري اينترنت كه طي دو سال گذشته وقت و انرژي زيادي را از مجموعه تحت مديريت او گرفته، در دور نهايي اجلاس جامعه اطلاعاتي به سرانجام برسد. درست روز نخست اجلاس، زماني كه او وارد سالن الكرام شد، رسانه‌هاي جهان از توافق بين‌المللي بر سر باقي ماندن راهبري اينترنت در دست دولت ايالات متحده سخن مي‌گفتند.
مذاكرات فشرده‌اي كه در زمينه راهبري اينترنت از سه روز قبل از اجلاس در تونس آغاز شده بود سرانجام در آخرين فرصت باقي مانده به يك توافق جمعي منتهي شد، توافقي كه در عين تاكيد بر باقي ماندن راهبري اينترنت در دست آيكان و تحت اختيار ايالات متحده بر ادامه مسير بحث درباره راهبري اينترنت از طريق سازمان ملل نيز تاكيد مي كرد.
آيكان طي دو سال گذشته و خصوصا يك سال قبل، پس از تشكيل كارگروه راهبري اينترنت(WGIG) برنامه‌هاي متعددي را ترتيب داد تا همگان را توجيه كند آيكان موسسه‌اي آمريكايي نيست و يا حداقل مي‌تواند به بخشي از نيازهاي جامعه بين‌المللي نيز جامه عمل بپوشاند. با وجود آنكه اين روزها " تومي "در اجلاس WSIS فشرده‌ترين برنامه كاري خود را پشت سر مي‌گذراند دعوت براي مصاحبه با ما را پذيرفت. شايد روند مذاكرات او را مجبور كرد در نخستين مصاحبه خود بعد از مشخص شدن نتايج بحث‌هاي مربوط به راهبري اينترنت، براي اولين بار به سوالات روزنامه‌نگاران ايراني پاسخ دهد .هر چند در هنگام معرفي، تعجب خود را نيز از دنبال كردن بحث‌هاي مربوط به حاكميت اينترنتي در رسانه‌هاي ايراني پنهان نكرد.
ايمان بيك، شهرام شريف، علي شميراني
آقاي تومي چه خبر؟
(با خنده)هيچ ، همه چيز مرتب و خوب است.
بر اساس آنچه كه برخي رسانه‌ها مدعي شده‌اند ايالات متحده در مبارزه بر سر راهبري اينترنت، بحثي كه از چند سال قبل شروع شد و در جريان مباحثات اجلاس WSIS شدت گرفت، به پيروزي رسيده است آيا شما هم به اين پيروزي معتقد هستيد؟
به نظر من اجلاس براي اينترنت و جامعه چهاني به نتايج خوبي رسيده است. مباحثات پيچيده و فشرده‌اي صورت گرفت اما موضوع اصلا مبارزه‌اي براي تعيين دستورالعمل يا ايجاد نهادي براي راهبري اينترنت نبود ما فقط مي‌خواستيم اين موضوع به بحث گذاشته شود و ايده‌هاي متفاوت در آن مطرح گردد. چنين وضعيتي عملا اتفاق افتاد و البته بر خلاف هراس اوليه، هم اكنون هيچ تغييري در ماهيت راهبري فعلي اينترنت ايجاد نشده است.
به نظر مي‌رسد موضوع تغيير شكل مديريت آيكان به مهمترين بحث راهبري اينترنت در WSIS تبديل شد و اين نهاد همواره در اين دو سال زير اين فشار قرار داشته، آيا نتايج به دست آمده از مذاكرات تاثيري در وظايف و روش كار آيكان در آينده خواهد گذاشت؟
آيكان يك موسسه چند مليتي است كه جوامع مدني و دولت‌ها در آن نقش داشته و گروه‌هاي مختلفي هم در آن ذينفع هستند. آيكان داراي ساختاري پايين به بالاست كه شامل گروه‌ها و زيرشاخه‌هاي فني و علمي متعددي است. در مباحثات WSIS كه بعدا از طريق كارگروه راهبري اينترنت (WGIG) نيز دنبال شد موضوع تغيير راهبري مطرح شد، البته نتايج حاصل از مذاكرات به تغييرات آيكان منجر شده و يا مي‌شود ولي ما تحت فشار قرار نداشتيم چون همواره خودمان به دنبال تغيير بوده ايم.
به نظر مي‌رسد كه آيكان هم سعي كرد در اين مدت و همزمان با افزايش فشارها تعابيري را كه وابستگي اين نهاد به يك دولت را تقويت مي‌كرد كمرنگ كند و نقش بين‌المللي اين نهاد را تقويت كند
بحث تغيير همواره در آيكان مطرح بوده و هم اكنون هم بحث تغيير در اجلاس مطرح است و ما هم همواره موافق ايجاد تغيير هستيم اما نكته‌اي كه در اينجا مطرح است اين است كه در WSIS هيچ كس نمي‌گويد قرار است براي اينترنت قوانيني وضع شود و اين بخش اصلي موضوع است. واقعيت است كه ماهيت اينترنت با هيچ تكنولوژي ديگري قابل مقايسه نيست و اين بحث بسيار روي اقتصاد اطلاعات موثر است به همين دليل نمي‌توان اينترنت را بي نياز از تغيير دانست به طوري كه ما هر دو سال مجبور هستيم در ساختار خود آيكان بازنگري كنيم و فكر نمي‌كنم بتوان سازماني را سراغ گرفت كه به اين ميزان در معرض تحول باشد.
با توجه به توافقاتي كه در نشست مقدماتي پيش از اجلاس حاصل شد تصور مي‌كنيد كه خواسته‌هاي كشورهاي مختلف در زمينه راهبري اينترنت تامين شده است؟
اجلاس wsis نشان داد كه دولت‌ها در زمينه راهبري اينترنت نگراني‌هاي خود را دارند و خواستار مشاركت در اين بحث هستند اما بايد توجه كرد كه هدف از اين نشست‌ها فقط ارائه ديدگاه‌ها و مشخص شدن مسير آينده جهان بود طبيعي است كه نمي‌توان گفت تمامي دغدغه‌هاي كشورهاي جهان به ويژه كشورهاي در حال توسعه پاسخ داده شده است. اما مهم اين است كه ما بين مسائل فني و سطح كاربري تفاوت قائل شويم.
ايران و برخي كشورهاي ديگر طي جلسات مقدماتي و نشست‌هاي كارگروه هاي تخصصي در زمينه راهبري اينترنت همواره نظرات متفاوتي را با عقايد آمريكا و تعدادي از كشورهاي توسعه يافته داشته است. از يك طرف كشورهايي چون ايران متعقد به راهبري جامع تر و همه‌جانبه‌تر اينترنت هستند ولي آمريكا و كشورهاي پشتبيان آن از ساختار راهبري فعلي اينترنت حمايت مي‌كنند، به نظر شما عقايد و نظريات ايران تا چه حد منطقي است؟
ما در ژنو مذاكرات خوبي با مقامات ايراني داشتيم و نظرات آنها را نيز دريافت كرده‌ايم. ما نگراني‌ها و خواست‌هاي ايران و ديگر كشورهاي همراه را درك مي‌كنيم. آنها ايده‌هاي خوبي دارند ولي مهم است كه بين مسائل فني و لايه كاربردي اينترنت كه محتوا و مديريت آن را شامل مي‌شود تفاوت قائل شويم. اين لايه كاربردي(Application layer) جايي است كه مديريت آن مي‌تواند در دست دولت‌ها باشد زيرا مستقيما با ارتباط مردم با مردم يا مردم با دولت سروكار دارد اما كاري كه ما مي‌كنيم در لايه فني اينترنت صورت مي‌گيرد در واقع ما وظيفه داريم اينترنت را سرپا نگاه داريم.
طرفداران وضعيت فعلي حاكم بر اينترنت اعتقاد دارند كه دولت‌ها نبايد حاكم بر شبكه‌اي بشوند كه نقش فراگيري در زندگي همه اقشار و گروه‌هاي يك جامعه دارد در صورتي كه هم اكنون آيكان به عنوان يكي از مراكز اصلي راهبري اينترنت رابطه مستقيمي با دولت آمريكا دارد، آيا نمي‌توان براي آيكان و نهادهايي از اين دست نقش و مشاركت بين‌المللي را پررنگ‌تر كرد؟
اينترنت مثل پديده‌هاي ديگر تكنولوژي نيست شديدا وارد فعاليت‌هاي تجاري شده و قانومند است. امروزه صدها هزار نفر اينترنت را اداره مي‌كنند، رييس‌اش نه من هستم و نه كس ديگر. با اين وجود هيئت مديره آيكان آماده مذاكره با دولت‌هاست و درهاي آن به روي همه باز است. در خصوص رابطه آيكان و دولت آمريكا نيز بايد بگويم اين يك مسئله تاريخي است كه به زمان تولد اينترنت و ايجاد شبكه آرپانت برمي گردد.
به اين ترتيب شما قصد داريد نقش GAC ( كميته مشورتي دولتي آيكان) را تقويت كنيد؟
بله GAC هم اكنون نيز با داشتن 30 عضو فعال از كشورهاي مختلف جهان كه ايران هم يكي از آنهاست عملا به عنوان يك بازوي آيكان محسوب مي‌شود و نقش فعالي هم دارد. هفته آينده در ونكوور كانادا و در جريان كنفرانس آيكان قرار است روي اين موضوع بحث كنيم.
وينت سرف رييس هيئت مديره آيكان در نامهاي كه چند روز قبل از اجلاس wsis به محمد شريل ترميزي مدير GAC نوشته رسما به وي اعلام كرده كه خود را براي مذاكره بر سر افزايش اختيارات GAC آماده كند آيا مي‌توانيد به طور مشخص بگوييد كه افزايش اختيارات در چه قالب و با چه سازوكاري صورت مي‌گيرد؟
در حال حاضر من نمي‌توانم چيزي در اين زمينه اعلام كنم چون هنوز چيزي مشخص نيست و من هم صرفا مجري سياست‌هاي تعيين شده از سوي هيئت مديره خواهم بود بايد تا هفته بعد منتظر بمانيم و ببينيم چه تصميماتي اتخاذ مي‌شود البته من هم در همين زمينه نامهاي به اقاي ترميزي نوشتم و درمورد مذاكرات هفته آينده نكاتي را مطرح كردم.
[مدير برنامه هاي آقاي تومي قرار بود اين نامه را در اختيار ما قرار دهد كه تا لحظه تنظيم مصاحبه اين نامه دريافت نشد.]
ظاهرا ادامه بحث راهبري اينترنت به تشكيل يك مجمع(فوروم) متشكل از نمايندگان كشورهاي مختلف موكول شده نقش اين فوروم را كه قرار است توسط سازمان ملل برگزار شود، چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
ابتدا بگويم كه خود آقاي كوفي عنان دبيركل سازمان ملل هم در سخنراني افتتاحيه اجلاس و هم در جلسه‌اي كه امروز( چهارشنبه 16 نوامبر) با خود من داشت بر اين مساله به صورت شفاف تاكيد كرد كه سازمان ملل هيچ برنامه‌اي براي كنترل اينترنت ندارد. در مورد فوروم هم ضمن اين كه تشكيل آن را بسيار مفيد ارزيابي مي‌كنم اعتقاد دارم كه قرار نيست اين مجمع قانون تصويب كند. طبيعي است كه اين فورم به ويژه در زمينه اقتصاد اطلاعات مي‌تواند بسيار مفيد باشد. ما هم اعتقاد داريم كه نوآوري‌هاي اينترنت تنها مربوط به آمريكا نيست و همه دنيا در اين زمينه نقش دارند بنابراين اين فوروم جايي است كه عقايد و ايده‌ها مطرح شود و زمينه‌اي فراهم گردد تا ايده‌ها را پياده‌سازي كنيم.
در مورد اين مجمع مي‌توان به يك سابقه تاريخي هم اشاره كرد. در واقع از اواخر دهه 90 ميلادي مسائل توسعه‌اي حول محور اينترنت شكل گرفت و دنبال شد. از جمله OECD در اين باره بسيار بحث كرده اما در OECD هم هرگز بحث قانونگذاري مطرح نبوده است. ما هنوز كاملا نمي‌دانيم دولت‌ها از اين مجمع چه انتظاري دارند و بايد ببينيم آقاي عنان چگونه مسئله فوروم را به سرانجام مي‌رساند.
رسانه‌ها از پيروزي آمريكا در مذاكرات مربوط به راهبري اينترنت سخن مي گويند آيا به نظر شما هم نتيجه اين مذاكرات شكست موافقان نظر راهبري بين‌المللي اينترنت بوده است؟
در اين بحث همه برنده هستند و اصلا بازنده‌اي وجود ندارد. از زمان شكل‌گيري اينترنت سال‌ها مي‌گذرد و ما مي‌خواهيم همه چيز به ثبات برسد چون ميليون‌ها كسب و كار روي اينترنت قرار مي‌گيرد و كلا مسائلي كه مطرح مي‌شود درباره دستورالعمل‌ها نيست و بلكه به توليد ايده‌ها فكر مي‌كند. ما موافق اين هستيم كه محلي براي ادامه بحث‌ها هميشه وجود داشته باشد تا بتواند به اين موضوعات بپردازد، وضعيت فعلي تفاوتي نسبت به گذشته ندارد ، همه مي‌توانند به كار خود ادامه بدهند و مشكلي هم به وجود نيامده است . البته خيلي از دولت‌هايي كه اينجا حضور دارند روي بحث‌هاي محتوايي نظر دارند در حالي كه ما نمي‌توانيم يك نسخه واحد براي همه مردم بپيچيم چون هر كشور قواعد خود را داشته و مي‌تواند آنها را پياده كند ، اين ربطي به همه دنيا ندارد .
به اين ترتيب ادامه راهبري اينترنت توسط ايالات متحده و يا سازمان‌هاي فعلي حاكم بر اينترنت كه با اين كشور در ارتباط هستند تهديدي براي كشورهاي مخالف محسوب نمي‌شود؟
خواهش مي‌كنم بحث راهبري اينترنت را سياسي نكنيد. مقصود از راهبري اينترنت فراهم كردن محلي براي همكاري‌ها و طرح دغدغه‌هاي بين‌المللي است. اما نكته مهمي كه اين جا وجود دارد و معمولا ناديده گرفته مي‌شود معنا و ماهيت كلمه Governance است. اين كلمه در زبان انگليسي معني مشخصي دارد و درزبان فرانسه هم داراي معادل دقيق است اما ترجمه آن به هيچ زبان ديگري روح معنايي آن را منتقل نمي‌كند تا جايي كه بسياري آن را با دولت و حاكميت (government) اشتباه مي‌گيرند در صورتي كه معني اين كلمه به نوعي اداره خوب، شفافيت، گفت‌وگو و همكاري است. تعابير غلط از اين كلمه باعث ايجاد هراس در دولت‌ها و ملت‌ها شده و فكر مي‌كنند اين حق انحصاري در دست آمريكاست و منافع شان از اين طريق تهديد مي‌شود.
موضوعي كه برخي نگراني‌ها را براي برخي كشورها از جمله ايران ايجاد كرده اين است كه حاكميت يك جانبه اينترنت توسط دولتي مثل ايالات متحده مي‌تواند در مواقعي كه روابط سياسي آن كشور با ايالات متحده تيره است روي خدمات‌دهي شركت‌ها تاثير بگذارد وحتي از اين حق حاكميت به عنوان يك ابزار فشار استفاده كند.
ما نگراني‌هاي مردم و دولت‌ها را درك مي‌كنيم. اما اين مسئله ما نيست وظيفه ما فقط سرپا نگاه داشتن اينترنت در دنيا است روابط دولت‌ها را خود دولت‌ها تنظيم مي‌كنند.
اما در برخي مواقع مثل تحريم‌هاي اقتصادي همين از اين حربه استفاده سياسي مي‌شود. مثلا هم اكنون سرورهاي آمريكايي سرويس‌دهي به سايت‌هاي ايراني را بدون دليل قطع و اين سايت‌ها را از روي سرور اخراج مي‌كنند و يا شركت‌هاي ثبت كننده دامنه‌هاي اينترنتي، دامنه‌هاي ايراني را ثبت نمي‌كنند و يا آنها را بدون پرداخت هزينه از ديتابيس خود حذف مي‌كنند در اينجا كاربران ايراني از اين تضييع و محدوديت تكنولوژيك بيشترين ضربه را دريافت مي‌كنند.
واقعيت اين است كه اين سوال به حيطه مسئوليت من ارتباطي ندارد و به حيطه دولت ايالات متحده و شركت‌هاي آمريكايي و سياست دولت در اين زمينه بازمي‌گردد.
اما همانگونه كه گفتيد قوانين آيكان در مورد دامنه‌هاي اينترنتي را دولت آمريكا نمي‌نويسد، آيا در اين قوانين يك ثبت كننده دامين (Registrar) حق خارج كردن يك دامنه از روي سرور خود و يا نفروختن آن را به مشتريان دارد؟
باز هم مي‌گويم ما به عنوان آيكان نمي‌توانيم در حيطه مسئوليت دولت‌ها وارد شويم اما امروز جهان تكنولوژي جهان بزرگي است و شما مي‌توانيد ازامكانات تكنولوژي ديگر كشورها استفاده كنيد مثلا در مورد هاستينگ اگر كاربران ايراني با چنين مشكلي روبه رو هستند مي‌توانند از هاستينگ هاي هندي و يا ديگر كشورها استفاده كنند.
به عنوان سوال آخر به موضوع IPv6 و مسئله محدوديت منابع اينترنتي از جمله نامهاي دامنه بپردازيم به نظر شما اگر كشوري بخواهد روي IPv4 بماند با تهديدي مواجه نمي‌شود؟
حركت از نسخه 4 به نسخه 6 پروتكل اينترنت كار ساده‌اي نيست و به صورت مرحله به مرحله انجام مي‌شود طبيعي است كه برخي سريع تر و برخي آرام تر اين تكنولوژي را پياده‌سازي خواهند كرد، بنابراين اين كه كشوري از نسخه 4 استفاده كند يا نكند به نظر من نكته منفي نيست مسئله اينجاست كه استفاده از IPv6 به دليل محدوديت منابع اينترنتي در آينده گريزناپذير خواهد بود.
متشكريم.
