ایتنا - اصولا حضور یک واژه بیگانه در زبان فارسی چقدر برای زبان فارسی و سخنورانش خطرناک است؟

مهدی رودکی
شاید این موضوع کمی قدیمی به نظر برسد اما بحث درباره آن خالی از لطف نیست.
معادل فارسی ایمیل چیست؟

از میان اخبار
گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، واژه «رایانامه» را به عنوان کلمه جایگزین «ایمیل» به تصویب رساند. پیش از این از واژه «پست الکترونیک» به جای كلمه بیگانه ایمیل در بین مردم رایج بود كه پژوهشگر فرهنگستان در این باره گفت: کلمه پست الکترونیک ساخته و مصوب فرهنگستان نبوده و به صورت غیررسمی جایگزین كلمه لاتین ایمیل شده است.


تعریف "بیگانه" چیست؟
ایمیل یعنی چه؟
رایانامه یعنی چه؟
"ایمیل" ساده‌تر و خوش تلفظ‌تر است یا "رایانامه"؟
"گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات" دقیقا یعنی چه و چه می‌کند؟
اصلا آیا نیازی به یافتن معادل وجود دارد؟
اصولا حضور یک واژه بیگانه در زبان فارسی چقدر برای زبان فارسی و سخنورانش خطرناک است؟
...

از کجا باید شروع کرد و از چه دیدگاهی باید به این موضوع پرداخت؟
دوست دارم از عبارت "گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات" شروع کنم. از پنج کلمه گروه، واژه، گزینی، تخصصی، مخابرات؛ دو تایش عربی است: تخصصی و مخابرات.
اگر کار فرهنگستان یافتن معادل فارسی برای هر کلمه از زبان‌های بیگانه است پس چرا اول از خودش شروع نمی‌کند؟

اگر ترجمه لفظ به لفظ را مد نظر قرار دهیم، ایمیل که خود از Electronic Mail است احتمالا می‌شود: پست برقی یا پست الکترونیک.

از موضوع دیگری هم می‌توان به آن نگریست: کارکرد ایمیل را نگاه کنیم: ایمیل در واقع یک نامه است که فردی آن را برای فردی دیگر از آدرسی مشخص به آدرس مشخص دیگری می‌فرستد.
پس این فرآیند چیزی نیست که در فرهنگ و زبان فارسی بی‌سابقه باشد. تنها شکل ارسال و کیفیت آن عوض شده است. اما همچنان این نامه است که ارسال می‌شود.

در همین روزها چند نفر از ما برای دیگران واقعا "نامه" می‌فرستیم؟ تقریبا هیچکس.
در واقع ما این روزها ایمیل می‌فرستیم نه نامه.
کاری که ما انجام می‌دهیم نامه فرستادن است اما به آن می‌گوییم: ایمیل. یعنی ما عملی "بیگانه" انجام نمی‌دهیم اما نامش "بیگانه" است.
پس نام خودمانی "ایمیل" چیست؟

چرا همین کلمه "نامه" را برای ایمیل به کار نبریم؟
اگر به شما بگویم برایم نامه بفرستید آیا سر از اداره پست درمی‌آورید؟ نه. خیلی ساده به من می‌گویید: به چه آدرسی؟ من هم نمی‌گویم: تهران، یوسف آباد... بلکه می‌گویم: roudaki@aa...
به همبن سادگی

واژه ها در طول زمان دگرگون می‌شوند، معانی متفاوتی می‌یابند گاه متضاد با معنی اولیه خود.
حتی شأن اجتماعی واژه‌ها تغییر می‌کند.

چرا ما "نامه" را در کارکرد و معنای جدیدش به کار نبریم؟

به همین ترتیب برای آدرس ایمیل گیرنده و فرستنده می توان نشانی نامه، آدرس نامه یا آدرسنامه، آدرس گیرنده، آدرس فرستنده، نشانی فرستنده، نشانی گیرنده و ... به کار برد.

خب. با هر کدوم راحت‌ترید، همان را برای دوستانتون بفرستید:
{نامه}
ایمیل
پست الکترونیک
Email
پست برقی
رایانامه (همین ته ته برای قدردانی از سلیقه فرهنگستان زبان فارسی)
 
---------------------------------------------------
پ.ن.۱: زبان یک موجود زنده است و درست همانند سخنورانش تغییر و تحول دارد.
پ.ن.۲: زبان‌شناسان، واژه تجویز نمی کنند، بلکه کار آنها توصیف زبان است. یعنی از دید آنان کاربرد یک واژه درست‌تر از کاربرد واژه دیگری نیست بلکه می‌گویند فلان واژه از فلان واژه، رایج‌تر است.

منبع: ماهنامه دنیای کامپیوتر و ارتباطات