آیا هوش مصنوعی آغازگر موج جدید اخراجها در جهان است؟
آیا هوش مصنوعی واقعاً عامل اصلی حذف مشاغل است؟ آمازون با اخراج ۱۴هزار کارمند موجی از نگرانی درباره آینده بازار کار ایجاد کرده است. این گزارش به بررسی نقش واقعی اتوماسیون، چرخههای اقتصادی و تأثیر هوش مصنوعی بر اشتغال جهانی میپردازد.
در حالی که نگرانیها درباره گسترش نفوذ هوش مصنوعی در بازار کار جهانی رو به افزایش است و بحثها پیرامون آینده اشتغال انسانی در مواجهه با موج فزاینده اتوماسیون شدت گرفته، اعلامیه اخیر شرکت آمازون مبنی بر اخراج حدود چهاردههزار نفر از کارکنان اداری خود، واکنشهای گستردهای را در محافل اقتصادی و فناورانه برانگیخته است.
به گزارش بیبیسی، این تصمیم موجی از نگرانیها را ایجاد کرده که ممکن است آغاز مرحلهای تازه در رابطه میان شرکتهای بزرگ و فناوری هوش مصنوعی باشد؛ مرحلهای که در آن تعریف اشتغال دگرگون میشود و انسانها در بسیاری از بخشهای کلیدی، جای خود را به الگوریتمها میسپارند.
پیوستن آمازون به جریان اتوماسیون
آمازون با این تصمیم به فهرست روبهرشدی از شرکتهای آمریکایی پیوسته است که کاهش نیروی انسانی خود را به «افزایش بهرهوری ناشی از هوش مصنوعی» نسبت میدهند. شرکت آموزشی Chegg اخیراً اعلام کرد که در واکنش به «واقعیت جدید تحمیلشده توسط هوش مصنوعی»، حدود ۴۵ درصد از نیروی کار خود را تعدیل کرده است. همچنین شرکت سیلزفورس (Salesforce) با توجیه کارآمدتر شدن «عوامل هوش مصنوعی»، حدود چهارهزار کارمند خود را اخراج کرده است.
در همین حال، بانک یوبیاس (UBS) نیز فاش کرده که از سال گذشته میلادی تاکنون، ۴۸هزار موقعیت شغلی را حذف کرده است؛ تصمیمی که مدیرعامل این مؤسسه مالی آن را به توسعه الگوریتمهای «یادگیری ماشینی» نسبت داده است. با این حال، بسیاری از تحلیلگران هشدار میدهند که نباید نقش هوش مصنوعی را در موج اخیر اخراجها بیش از حد بزرگ جلوه داد.
دیدگاه اقتصاددانان درباره دلایل واقعی
«مارتا گمبل»، مدیر اجرایی آزمایشگاه بودجه در دانشگاه ییل، در گفتوگویی اعلام کرده است: «تکیه صرف بر صورتهای مالی شرکتها برای درک تأثیر واقعی هوش مصنوعی بر اشتغال، احتمالاً نادرستترین روش ممکن است.»
وی افزود: «بخش قابل توجهی از این تصمیمات، نه پیامد مستقیم فناوری، بلکه بازتاب پویاییهای درونی و ساختاری هر شرکت است.»
در همین راستا، مطالعهای از سوی بانک فدرال رزرو سنت لوئیس نشان داده است که از سال ۲۰۲۲ همزمان با گسترش مشاغل مرتبط با هوش مصنوعی، نرخ بیکاری نیز افزایش یافته است.
با این حال، پژوهشی جداگانه به سرپرستی «پروفسور مورگان فرانک» از دانشگاه پیتسبورگ بیان میکند که تأثیر اصلی هوش مصنوعی عمدتاً به مشاغل اداری و دفتری محدود بوده است؛ چراکه پس از معرفی ChatGPT در نوامبر ۲۰۲۲، احتمال درخواست مزایای بیکاری در میان کارکنان این حوزهها افزایش یافته است.
با این حال، فرانک تأکید میکند که بازار کار برای متخصصان فناوری و مدیران میانی بهطور کلی رقابتیتر و دشوارتر شده، اما نمیتوان هوش مصنوعی را تنها عامل این روند دانست.
نقش چرخههای اقتصادی در تغییرات اشتغال
گمبل در ادامه توضیح میدهد که شرکتهای بزرگ فناوری همچون آمازون و مایکروسافت، در دوران همهگیری ویروس کرونا و کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو به نزدیک صفر، بیش از اندازه نیرو جذب کردند و اکنون در حال تجربه مرحلهای از «اصلاح ساختاری» هستند؛ نه صرفاً پاسخ به انقلاب هوش مصنوعی.
وی افزود: «بسیاری از این تحولات تازگی ندارند و بیشتر بازتاب الگوهای سنتی گسترش و انقباض شرکتها بر اساس چرخههای اقتصادی هستند.» با این حال، وی هشدار داد که چالش پیشرو، تشخیص تفاوت میان زیانهای ناشی از چرخههای اقتصادی و خسارات مرتبط با اتوماسیون و هوش مصنوعی است.
آمازون در خط مقدم تحول فناورانه
آمازون اعلام کرده است که هدف از این تغییرات، «چابکتر شدن ساختار سازمانی» و بهرهگیری بهینه از فرصتهای ایجادشده توسط هوش مصنوعی است. طبق گزارش بیبیسی، این شرکت در ماه ژوئیه گذشته به رشد مالی چشمگیری دست یافته و فروش سالانه خود را با افزایش سیزدهدرصدی به رقم ۱۶۷٫۷ میلیارد دلار رسانده است؛ رقمی فراتر از پیشبینیهای والاستریت.
«انریکو مورتی»، استاد اقتصاد دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، بر این باور است که شرکتهایی مانند آمازون در خط مقدم تغییرات ناشی از هوش مصنوعی قرار دارند، زیرا هم تولیدکننده این فناوریاند و هم از مزایای آن بهرهمند میشوند. با این حال، وی معتقد است بخشی از اخراجهای اخیر ممکن است تنها اصلاحی پس از دوره استخدام بیشازحد در دوران همهگیری باشد.
به گفته «لارنس اشمیت»، استاد امور مالی در دانشگاه MIT Sloan، آمازون به دلیل گستردگی فعالیتهایش، قادر است فرآیند خودکارسازی مشاغل را سریعتر از رقبا پیش ببرد. او همچنین اشاره میکند که این شرکت احتمالاً در بخشهایی که قابلیت خودکارسازی دارند، روند جذب نیروی انسانی را متوقف خواهد کرد.
بازتوزیع شغل به جای حذف کامل
این گزارش در پایان تأکید میکند که آینده اشتغال در بخش فناوری ایالات متحده، بیش از آنکه بر پایه «حذف کامل مشاغل» باشد، به سمت توزیع مجدد نقشها و وظایف سوق یافته است. هوش مصنوعی ـ با وجود تأثیر انکارناپذیر خود ـ همچنان تنها بخشی از چشمانداز گستردهتری است که توسط سیاستهای پولی، تصمیمات مدیریتی و چرخههای اقتصادی جهانی شکل میگیرد.