ايتنا - نگاهی به تاریخچه پیدایش علم تدوین

---------------- رپرتاژ آگهی -----------------

دیدن فیلم و سریال و همراه شدن با قهرمانان داستان، جزئی جداناپذیر از زندگی ما به شمار می‌آید. بسیاری از مخاطبان سینما و تلویزیون بارها شده که با دیدن صحنه‌های مختلف فیلم‌ها شگفت زده شوند و برایشان این سوال مطرح شود که چگونه می‌توان، چنین صحنه‌هایی را خلق کرد.
در همین راستا شبکه نمایش برای علاقه‌مندان به این حوزه، برنامه‌ای جذاب و آموزنده با عنوان آی‌کیو سینما را در نظر گرفته است تا از طریق این برنامه، افراد به رازهایی نهفته‌ای که در پشت دوربین اتفاق می‌افتد، پی ببرند. در صورتی که در زمان پخش برنامه به تلویزیون دسترسی نداشتید، می‌توانید آن را پخش زنده شبکه نمایش از سایت پرمخاطب فام دنبال کنید. در این مقاله می‌خواهیم به زبان برنامه آی‌کیو سینما نگاهی به تاریخچه تدوین فیلم نگاهی بیندازیم و شما را با این حرفه در علم سینما بیشتر آشنا کنیم.

قابل ذکر است پیش از این این برنامه نیز از شبکه اصفهان زنده پخش شده بود.

تاریخچه تدوین از نگاه برنامه آی‌کیو سینما در شبکه نمایش
برای مخاطبان امروزی که با ویدئوها بزرگ شده‌اند، تصور تماشای اولین فیلم‌ها در زیرزمین گرند کافه پاریس در سال 1895 و توسط برادران لومیر بسیار دشوار است. امروزه تماشای فیلم خروج کارگران لومیر، اصلا فوق العاده به نظر نمی‌رسد اما برای مخاطبان آن روزها صحنه ای جذاب به شمار می‌آمد که تا به حال ندیده بودند. در سال های آغازین فیلم سایه ها رقصان و دستگاه‌هایی که در پشت آن‌ها بودند، حتما برای مردم آن زمان جذابیت داشتند. در آن زمان محتوای فیلم زیاد مهم نبود و مردم مشتاق دیدن یک سری اجزای متحرک بودند.
گفتنی است بسیاری از مخاطبان برنامه های این ژانر از فیلم ها، امیدوارند که این فیلم از شبکه های استانی و شبکه سهند تبریز نیز پخش شود.

ماری ژرژ ژان مِلی‌یِس
یکی از تماشاچیان حاضر در گراند کافه، قابلیت خیلی بیشتری در فیلم‌ها دید. این تماشاچی به نام ماری ژرژ ژان مِلی‌یِس که خود یک شعبده‌‌باز حرفه‌ای و مالک تماشاخانه روبرت هودین بود، قصد داشت دستگاه سینماتوگراف را به قیمت بالایی بخرد. اما لومیرها دستگاهشان را به وی نفروختند. اما ملی‌یس دست بردار نبود و چند وقت بعد یک پروژکتور انگلیسی را خریداری کرد و با تغییراتی که بر روی آن انجام داد، آن را به دوربین فیلمبرداری مخصوص خودش تبدیل کرد و شروع به ساخت فیلم نمود. در پاییز 1896 ملی‌یس در پاریس مشغول فیلمبرداری خروج یک اتوبوس از تونل بود. البته با قطع دوربین در لحظه فیلمبرداری و پیدا شدن صحنه کالسکه به جای اتوبوس وی به فن jump cut پی برد و به این ترتیب صنعت تدوین را پایه گذاری کرد.

ادوین اس پورتر
در آن سوی اقیانوس اطلس هم، یک چهره کلیدی دیگر به نام ادوین اس پورتر کارش را در صنعت فیلم‌سازی آغاز کرد. او با دوربین اختراعی ادیسون تجربه اندوزی کرده و سرانجام نزد توماس ادیسون به عنوان فیلمبردار شروع به کار نمود و بعد از آن هم به عنوان مدیر پروژه‌ها و تصویربردار حضور داشت. سابقه کار پورتر با پروژکتورها باعث شده بود تا نگاه بی‌نظیری به فیلم داشته باشد. او که تحت تاثیر کارهای ملی‌یس، مخصوصا فیلم سفر به ماه او قرار گرفته بود، تصمیم گرفت خود در سال 1903 یک فیلم داستانی با عنوان زندگی یک آتش نشان آمریکایی را بسازد. در آن زمان آتش‌نشان‌ها یک سو‌ژه رایج برای فیلم‌های اولیه بودند، اما آنچه پورتر انجام داده بود، اثری منحصر به فرد شناخته شد. او تصاویری که از کتابخانه ادیسون برداشته بود را در کنار صحنه‌هایی که خودش فیلمبرداری کرده بود، قرار داد و موفق شد تا فیلمی افسانه‌ای خلق کند.

پورتر در این فیلم‌اش، هنر مینی فلش بک در تدوین را به کار برده است، که البته در صحنه‌های مختلف آن، این نوع همپوشانی بسیار دیده می‌شود. البته پورتر در فیلم یک سرقت بزرگ از قطار از برش زنی کامل‌تر و قوی‌تری استفاده کرده است. این روش به فیلمسازان کمک می کرد تا از هنر تدوین برای فشرده سازی زمان در ساخت فیلم‌هایشان استفاده کنند. ما در کارهای پورتر می‌بینیم که وی برای سینما یک زبان جدید ابداع کرده است و این روند از فیلم‌سازی نشان‌دهنده این بود که چینش صحیح نماها در فیلم‌سازی همانند نحوه قرار گرفتن بازیگران جلوی دوربین، اهمیت دارد.

دیوید لولین وارک «دی دبلیو» گریفیث
اما سینما بعد از ملیس و پورتر، نیازمند چهره جدیدی بود تا هنر تدوین را ادامه داده و تکمیل کند. تا این‌که در سال 1908 دیوید لولین وارک «دی دبلیو» گریفیث وارد این عرصه شد. او در هر زمینه‌ای کار کرده بود و آرزوی اصلی‌اش هم این بود که روزی نویسنده شود. او عاشق سبک ویکتوریایی بود و نوشته‌های چارلز دیکنز را بسیار می‌پسندید. تا این که سرانجام قلمش را برای نوشتن سناریو برای شرکت‌های فیلم‌سازی به کار برد. بعد از آن وارد عرصه کارگردانی شد و بیش از 450 فیلم را کارگردانی نمود. او سینما را از طرز تفکر اولیه خارج کرد و به رسانه‌ای چند نمایه که ما می‌شناسیم، تبدیل کرد.

یکی از ابداعات اولیه گریفیث در هنر تدوین پیوسته بود. تدوین پیوسته در واقع به برش زنی بین چند نما گفته می‌شود. البته باید در این برش‌زنی‌ها حس پیوسته زمانی و مکانی حفظ شده و در آن، از چند دوربین که طبق قانون 180 درجه کار می‌کنند، استفاده شود. اختراع بعدی گریفیث در هنر تدوین، برش داخلی بود. برش داخلی یعنی پریدن بین دو صحنه متفاوت که فیلمبرداری شده است. این تکنیک امروزه در حوزه تدوین بسیار رایج است، اما در ان زمان کاملا شیوه‌ جدید و غیر قابل درکی برای بینندگان بود.
گریفیث به تدریج سنگ بنای تدوین سینمای هالیوود را بنا نهاد. وی نمای معرف، نمای معکوس، حفظ خط فرضی و دیگر موارد تدوین پیوسته را هم ابداع کرد. سینمایی تولد یک ملت شاهکار مستقل گریفیث بود و در آن مجموعه‌ای از تمام تکنیک‌های سینمایی و تدوین‌هایش استفاده شده بود. این فیلم گران‌ترین و پرفروش‌ترین فیلم آن دوره شناخته شد. فیلم بعدی او با عنوان تعصب هم سبک جدیدی در تدوین بود، که الهام بخش فیلم سازان جماهیر شوروی قرار گرفت. در خلاصه باید گفت تاریخچه تدوین در 20 ساله اول سینما، زبان فیلم‌سازانی بود که از یکدیگر آموزه‌های جدیدی یاد گرفتند و بعد صدای خودشان را به آن اضافه کردند.

سخن آخر
اگر به علم سینما علاقه دارید، برنامه آی‌کیو سینما را که با هدف افزایش اطلاع عمومی علاقمندان سینما و تلویزیون هر روز از شبکه نمایش پخش می‌شود را از دست ندهید. در این برنامه به موضوعاتی هم‌چون کاربرد فناوری‌ها، آشنایی با ژانرهای سینمایی، کاربرد لنزها و قاب بندی، رتبه بندی میزان مخاطبین در سینما و تلویزیون و تکنیک‌های نور و صدا در دنیای دیجیتال می‌پردازد.