ایتنا - از انرژی همجوشی گرفته تا واکسن‌های بهترشده و پیوند اعضا، انقلاب هوش مصنوعی تا سیارک‌هایی که مدارشان منحرف شده است، فناوری‌هایی به شمار می‌روند که پیش از این، تنها در داستان‌های علمی تخیلی به ثمر می‌رسیدند.
يکشنبه ۱۸ دی ۱۴۰۱ ساعت ۰۵:۴۰
نگاهی به پیشرفت‌های علمی بزرگ در سال 2022
با گذشت سالی که جنگ در آن اوکراین را ویران کرد، تورم شدید اقتصاد جهانی را به مرز بحران و رکود کشاند، «سه همه‌گیری» کووید-۱۹، آنفلوانزا و ویروس سین‌سیشیال تنفسی، هراس از همه‌گیری را احیا کرد، و پیشرفت محدودی در بحران اقلیمی حاصل شد، اینکه با دلهره و نگرانی به سال ۲۰۲۳ نزدیک شویم قابل درک است.
با تمام این اوصاف، یک‌سری پیشرفت‌های علمی در سال ۲۰۲۲ موجب می‌شوند که به سال جدید خوش‌بین باشیم.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، از انرژی همجوشی گرفته تا واکسن‌های بهترشده و پیوند اعضا، انقلاب هوش مصنوعی تا سیارک‌هایی که مدارشان منحرف شده است، فناوری‌هایی به شمار می‌روند که پیش از این، تنها در داستان‌های علمی تخیلی به ثمر می‌رسیدند.
رویای دیرینه انرژی همجوشی
اواسط ماه دسامبر، دانشمندان آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور در کالیفرنیا اعلام کردند که نخستین آزمایش همجوشی هسته‌ای را انجام داده‌اند که نسبت به میزان انرژی که برای شروع آن استفاده شده انرژی بیشتری تولید کرده است.
این دستاورد تاریخی که به‌عنوان «تلاش دیرینه دوران‌ها» توصیف می‌شود، شامل بهره‌گیری از همان واکنشی است که انرژی خورشید و ستارگان را تامین می‌کند تا برای نخستین بار شروع به تولید انرژی کربن-صفر کند.
این فناوری از دهه ۱۹۵۰ پیگیری شد و شور و هیجانی را در مورد چشم‌انداز جایگزین کردن سوخت‌های فسیلی با یک منبع انرژی تجدیدپذیر سازگار با اقلیم برانگیخت.
جنیفر گرانهولم، وزیر انرژی (دی‌او‌اِی)، این پیشرفت بزرگ را «یکی از چشمگیرترین شاهکارهای علمی قرن ۲۱» توصیف کرد، که با نخستین پرواز برادران رایت در سال ۱۹۰۳ در یک سطح و همتراز است.
بنا به گفته وزارت انرژی، یک واکنش همجوشی شامل وادار کردن دو ذره هسته از یک عنصر سبک با سرعت بسیار زیاد به همجوشی و گدازش آن‌ها با یکدیگر است. جرم حاصل، بدون ایجاد زباله‌های رادیواکتیو زیاد، مقادیر زیادی انرژی تولید می‌کند.
به منظور تلاش برای تحقق این «رویای دیرینه» واکنش‌های هسته‌ای، دهه‌ها پژوهش و میلیاردها دلار صرف شده است.
گرانهولم، وزیر انرژی گفت که این کشف بزرگ، چشم‌انداز یک منبع انرژی فراوان و بدون کربن را برای آینده به ناگهان ممکن کرده است.
شعرسرایی هوش مصنوعی
رونمایی از «چت‌جی‌پی‌تی» در ماه نوامبر، برداشت و تصوری کلی از آینده‌ای را ارائه داد که در آن، نثر تولیدی رایانه می‌تواند به تعداد به ظاهر بی‌نهایت سوال، پاسخ دهد.
آیا می‌خواهید بدانید شکسپیر، تماشای ستارگان را چگونه توصیف می‌کند؟ شاید یک پرسش فنی پیچیده درباره فیزیک کوانتومی داشته باشید؟ شاید می‌خواهید بدانید چگونه یک کمد کفش مناسب برای هر نوع آب‌وهوا بسازید؟ یا نحوه نواختن پیانو را بیاموزید؟
چت‌جی‌پی‌تی که «اوپن‌اِی‌آی» آن را ساخته و استفاده از آن – دست‌کم در حال حاضر – رایگان است، به‌عنوان انقلابی در هوش مصنوعی توصیف شده است، تقریبا به شکلی که انگار مستقیم دارید با گوگل گفت‌وگو می‌کنید.
زیبایی این چت‌بات در این است که میلیاردها «نقطه‌داده» را طی چند ثانیه غربال می‌کند و کاربران را از کار وب‌گردی به‌دنبال اطلاعات دقیقی که به‌دنبال آن‌اند، نجات می‌دهد.
پاسخ‌ها شخصی و انسانی به نظر می‌رسند، گویی که دستگاهی که آن طرف قرار دارد، دقت پاسخ خود را با دقت سنجیده و تنظیم کرده است.
این فناوری اگرچه می‌تواند محدودیت‌های خود را داشته باشد. چت‌جی‌پی‌تی همان‌گونه که اوپن‌اِی‌آی تصدیق می‌کند، غالبا با‌اطمینان پاسخ‌های ظاهرا موجهی که نادرست یا بی‌معنی‌اند، می‌نویسد.
همچنین آموزگاران در قبال پیامدهای احتمالی تقلب در امتحانات و مقالات هشدار می‌دهند.
اما با به‌کارگیری آن، مزایای بسیاری در زندگی واقعی وجود دارد: این فناوری می‌تواند به برنامه‌نویسان رایانه کمک کند تا اشکالات در کدنویسی را تشخیص دهند، تشخیص‌های پزشکی را حدس بزند و حتی جوک بنویسد.
این شرکت همچنین اقدام‌هایی را برای جلوگیری از سوء‌استفاده برای اهداف متعصبانه و نژادپرستانه انجام داده است.
اوپن‌اِی‌آی را گروهی از جمله ایلان ماسک و مدیر عامل شرکت سام آلتمن در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی کردند و مایکروسافت و چند شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر آن را پشتیبانی می‌کنند.
نیویورک تایمز آن را «به بیان ساده، بهترین چت‌بات هوش مصنوعی که تا به حال برای عموم عرضه شده» نامیده است.
اگرچه این چت‌بات ممکن است برای استفاده عمومی در طولانی‌مدت باز نباشد، اما راهی سرگرم‌کننده برای ارائه دستور‌العمل جدیدی برای غذای خانگی مورد علاقه‌تان یا انتخاب یک فیلم برای تماشا است.
تغییر مدار سیارک‌ها
در فیلم آرماگدون در سال ۱۹۹۸، ناسا بروس ویلیس و گروه کارگران حفاری چاه نفت او را به فضا فرستاد تا یک بمب هسته‌ای را در سیارکی که نزدیک است بشر را نابود کند، قرار دهند و آن را منفجر کنند.
بیست‌وچهار سال بعد، تیم آزمایش تغییر جهت سیارک دوگانه سازمان فضایی ایالات متحده ثابت کرد که منحرف کردن یک سیارک از مسیرش صرفا یک موضوع هالیوودی نبود.
ناسا در ماه سپتامبر، یک سفینه فضایی را ارسال کرد که با سرعت ۱۴هزارمایل (۲۲۵۳۰ کیلومتر) بر ساعت، به سیارک دیمورفوس با قطر ۵۲۵ پا (۱۶۰ متر) برخورد کند تا متوجه شود که آیا امکان تغییر مسیر آن وجود دارد یا نه.
دیمورفوس در مسیر برخورد با زمین که تهدیدی برای تمدن به شمار برود نبود، بلکه به دور یک سیارک بزرگ‌تر به نام دیدیموس می‌چرخید. دیمورفوس پیش از برخورد، هر ۱۱ ساعت و ۵۵ دقیقه به دور سیارک مادرش می‌گشت، در حالی که پس از آن، مدت زمان گردش مدار آن ۱۱ ساعت و ۲۳ دقیقه شد.
ناسا گفت که این نخستین باری است که بشر به عمد، «حرکت یک جرم آسمانی را تغییر می‌دهد و نخستین نمایش فناوری منحرف کردن سیارک‌ها در مقیاس واقعی است».
بیل نلسون، مدیر ناسا، گفت که این ماموریت نشان داد که سازمان او برای «هر چیزی که کیهان به سوی ما پرتاب کند» آماده می‌شود. او افزود: «همه ما در قبال حفاظت از سیاره‌مان مسئولیت داریم. به هر حال، این تنها چیزی است که داریم.»
تلسکوپ جیمز وب
پرتاب تلسکوپ جیمز وب در سال ۲۰۲۲ تصاویر واضحی از زوایای پنهان و تاریک کهکشان را به نمایش گذاشت.
این تلسکوپ ۱۰ میلیارد دلاری که مجله «پاپیولار ساینس» آن را به‌عنوان نوآوری سال در فناوری هوافضا معرفی کرد، «می‌تواند نواحی دوردست ستاره‌های در حال شکل‌گیری و ۱۳ میلیارد سال پیش در کهکشان‌های اولیه که هنوز در دوران نوزادی به سر می‌برند» را با دقت مشاهده کند.
از زمانی که تلسکوپ جیمز وب در ماه فوریه برای نخستین بار شروع به ارسال تصاویر مسحور‌کننده خود به زمین کرد، به دانشمندان آموخته که چگونه «ستارگان و کهکشان‌ها از مواد اولیه به یکدیگر پیوستند».
جیمز وب بر خلاف تلسکوپ هابل که نزدیک به زمین می چرخید، به صدها هزار مایل دورتر پرتاب شد و در سایه زمین قرار دارد که به طور ثابت از رسیدن نور خورشید به آن جلوگیری می‌کند.
تلسکوپ فضایی جیمز وب از زمان پرتابش، قدیمی‌ترین کهکشان شناخته‌شده در گیتی و همچنین عکس‌هایی از سحابی‌های کارینا (شاه‌‌تخته) و حلقه جنوبی، مجموعه‌ای از کهکشان‌ها به نام پنج‌قلوی استفان، و طیفی از نور سیاره فراخورشیدی «واسپ۹۶-بی» را پیدا کرده است.
واکسن همگانی آنفلوانزا
پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا، در مواجهه با افزایش موارد کووید-۱۹ و یک «همه‌گیری سه‌گانه» احتمالی، واکسن آنفلوانزا را بر اساس مولکول‌های «ام‌آر‌اِن‌اِی» ساخته‌اند که برای ساخت واکسن‌های کووید برای مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا استفاده شده بود. مجله ساینس گزارش داد متخصصان در ماه دسامبر فاش کردند که ایمن‌سازی موش‌ها و موش‌خرماها، در برابر تمامی ۲۰ سویه ویروس آنفلوانزای اِی و بی شناخته‌شده که چهار ماه طول می‌کشند، پاسخ آنتی‌بادی ایجاد کرده است.
با افزایش مجدد موارد کووید-۱۹، پر شدن بیمارستان‌ها با ویروس سین‌سیشیال تنفسی و فصل آنفلوانزای زمستانی که می‌رود بدترین مورد طی ۱۰ سال اخیر باشد، این واکسن می‌تواند در جلوگیری از مرگ‌ومیرهای گسترده بسیار مهم باشد. در حال حاضر، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها بیش از ۴۵۰۰ مرگ را طی این فصل گزارش کرده‌اند.
از آنجایی که آنفلوانزا در هر فصل تکامل پیدا می‌کند، مشخص شده است که ساخت یک واکسن موثر، دست‌نیافتنی است. اما محققان بر اساس همان فناوری ام‌آر‌اِن‌اِی که در واکسن‌های کووید-۱۹ استفاده شد، بر این باورند که می‌توانند در آستانه عرضه واکسنی موثر برای آنفلوانزا باشند.
کد مطلب: 71314
