مهار اعتیاد به بازي در نوجوانان
فرزانه احساني مؤيد- دنياي کامپيوتر و ارتباطات
حتماً دیدهاید کودکان و نوجوانانی را که تمام روز را پای بازیهای کامپیوتری یا اینترنت مینشینند یا به طور دائم با گوشیهای موبایل بازی میکنند و حتی یک ساعت هم آنها را کنار نمیگذارند. این یک رفتار و عادت غیر عادی است به نام «اعتیاد به تکنولوژی» که اگر به موقع جلوی آن گرفته نشود، تبدیل به یک ناهنجاری روحی در این افراد نوجوان و کم سن و سال میشود.
اخیراً در شهر لندن در انگلستان، برای کمک به بچههایی که بیش از حد به شکلهای مختلف تکنولوژی و بازیهای کامپیوتری عادت کردهاند، یک «مرکز ترک اعتیاد به تکنولوژی» به اسم بیمارستان «کاپیو نایتینگل» تأسیس شده است، که به طور تمام وقت راهنماییهای تلفنی نیز ارائه میدهد. والدین این بچهها درباره اینکه چه طور باید با آنها رفتار کنند که کمکم این عادت آنها از بین برود، از اين مركز مشاوره و کمک میگیرند.
مشاور روانشناسی این مرکز، دکتر گراهام گرین میگوید که نمونههایی بوده که وقتی پدر و مادر از فرزندشان خواستند که دستگاه را خاموش کند، آن بچه به شدت از کوره در رفته و نمیتوانستند کنترلش کنند و حتی در مواردی مجبور شدند پلیس را خبر کنند تا اوضاع را کنترل کند. دکتر گراهام که این بچهها را «نسل صفحه.مانیتوری» مینامد، تاکنون تحقیقات زیادی درباره این نوجوانان داشته و شیوههای زیادی را در درمان این نوع از اعتیاد نوجوانان ارائه و اجرا کرده است.
او عقیده دارد که این مراکز درمان نباید همان شیوههای قدیمی درمان اعتیاد را که در مورد انواع دیگر اعتیاد اجرا میشد و حتی موفق هم بود، روی این افراد اجرا کنند. باید شیوهها و مدلهای جدید و البته استاندارد عرضه و اجرا شود. چون این نوع متفاوت و تقریباً جدیدی از اعتیاد است و درمان آن، با شیوه درمان انواع دیگر از اعتیاد که تا به حال میشناختیم (مانند اعتیاد به الکل یا مواد مخدر) بسیار متفاوت است. چون علت بروز این عادتها و نا به هنجاریها و روندی که طی میکنند و سن افراد مبتلا در آن فرق میکند، نباید به هیچ وجه همان شیوههای درمانی را روی این بچهها اجرا کرد.
هدف این مراكز درماني احيا و حفظ سلامت روانی نوجوانان است و باید سخت تلاش کنند تا دنیای جدیدی که قرار است این نوجوانان و بچههای ما در آن بزرگ شوند و زندگی کنند، سلامت و آرامش روانی داشته باشد. باید به آنها بفهمانند که تا چه حد نشستنهای بی وقفه پشت مانیتور و بیش از حد بازی کردن و گشتن در فضای اینترنت، میتواند مضر و خطرناک باشد. اما همچنان بسیاری از مراکز خدمات درمانی هستند که پیچیدگی و متفاوت بودن اوضاع جدید را در نظر نمیگیرند و بر اساس همان مُدلها و شیوههای قدیمی ترک اعتیاد عمل میکنند و به این ترتیب هم منطقی به نظر میرسد که پیشرفتهای خوبی در روند درمان بیمارانشان نداشته باشند.
مسئوليان امر، بیمارستان کاپیو نایتینگل را با در نظر گرفتن جوانب مختلف، نیازها و محدودیتها، به عنوان يك مرکز درمانی اعتیاد به تکنولوژی نوجوانان، با فعالیتهای حرفهای و علمی، تأسیس كردهاند و هدفشان این است که بتواند دوباره این «نسل صفحه.مانیتوری» را به همان «نسل نوجوانان»، که قبلاً بود، تبدیل کند. استراتژی آنها برای درمان، این گونه است که به تدریج زمانی که نوجوانان با کارها و فعالیتهای اجتماعی و «غیر کامپیوتری» میگذرانند را تا حد چشمگیری افزایش دهند و با این فعالیتهای اجتماعی که افراد رو در روی هم هستند و انجام میدهند، اعتماد به نفس آنها را هم بالا ببردند.
چون طبق تحقیقات، نداشتن اعتماد به نفس یکی از دلایل مهمی است که باعث میشود افراد به سمت استفاده بیمارگونه از تکنولوژی و بازیهای کامپیوتری کشیده شوند و اکثر ساعتهای روز و شب را به اين نحو بگذرانند. انجام این فعالیتهای اجتماعی و گروهی و زمانی که این گونه سپري ميگردد، باعث میشود که این نوجوانان متوجه وابستگی خودشان به بازیهای کامپیوتری، شبكههای گروهی، فیسبوک، و گوشیهای موبایلشان بشوند و کمکم یاد میگیرند که چگونه بتوانند خودشان و شرایط را کنترل کنند و موقعی که وقتش شد، سیستم را خاموش کنند.
دکتر گراهام میگوید آنهایی که به استفاده از صورتهای مختلف تکنولوژی معتاد هستند، مانند آنهایی که معتاد به قُمار هستند، تحت تأثیر انجام مکرر این بازیها و شرایطی که در طول بازی دائم در آن قرار میگیرند، خیلی سریعتر از حالت عادی و نُرمال هیجان زده میشوند، همیشه گوش به زنگ هستند و نسبت به هر محرّکی خیلی سریع واکنش نشان میدهند، و حالتهایی شبیه نشانههای ترک دارو، مثل بيقراری و استرسهای دائم را پیدا میکنند.
مانند مثالی که قبلاً هم زدیم وقتی به این بچهها میگویند که کامپیوتر را خاموش کنند، خیلی سریع و غیر عادی از کوره در میروند و دیگر نمیشود کنترلشان کرد. تا جایی که والدین مجبور میشوند پلیس را خبر کنند تا اوضاع را آرام کند. با تمام اين احوال در اين هنگامه عصر بيست و يكم و با پيشرفت سرسامآور فناوريهاي نوين و ظهور روزافزون آنها در كشورمان، ضروري به نظر ميرسد به اين موضوع يعني زيادهروي در استفاده از امكانات آنلاين و خصوصاً بازيهاي ويدیويي توجه ويژهاي مبذول شود و ارگانهاي مسئول سازوكارهاي كنترل كننده مناسبي را بر پا كنند.
گرچه همچنان كه پيش از اين نيز به كرات در همين صفحات اشاره كردهايم بازيهاي رايانهاي و ويدیويي و سرگرميهاي متداول الكترونيكي مشابه به هيچ وجه آن گونه كه در برخي محافل بزرگنمايي ميشود تماماً مضر نيستند و حتي در صورت استفاده مناسب از آنها میتوانند به ابزاري پيش برنده در اختيار نسل جوان ما تبديل شود.