فينگليش يا فارگيليسي؟ حسين رسولي- دنياي كامپيوتر و ارتباطات اين روزها همه جا صحبت از هزينه پيامك اپراتورهاي مختلف و تمهيدات و تلاشهاي شركتهاي وطني و در رأس آنها همراه اول براي ترغيب و تشويق كاربران ايراني به فارسي نويسي است. اپراتور دولتي همراه اول مدتها بود كه پيگير تشويق كاربران به ارسال SMS فارسي بود كه سرانجام امسال با تفكيك و كاهش هزينه پيامكهاي فارسي اين مهم را محقق كرد. متعاقب اعلام شركت مخابرات مبني بر كاهش هزينه ارسال پيامكهاي نوشته شده به زبان فارسي تا 89 ريال و افزايش قيمت پيامك لاتين تا 222 ريال، اين شركت با همكاري مركز فناوري دانشگاه شريف اقدام به تهيه و توليد نرمافزار مخصوصي هم براي ارسال پيامك فارسي كرد، به نام «پيامرسان فارسي». بگذريم از اين كه ايرادات متعدد اين نرمافزار باعث شد پس از اندك مدتي، به كنج عزلت منوي كاربران برود و كمتر دارنده تلفن همراهي از آن استفاده كند. اما در اين ميان به مرور دو جبهه، چه در ميان كاربران و چه بين متخصصان حوزه فناوري و مخابرات شكل گرفته است. عدهاي با اخمهاي در هم كشيده تلاشهاي مخابرات را بدين منظور يك نوع اجبار دانسته و با اظهار تمايل به همان شيوه نگارش و ارسال پيامك با كاراكترهاي لاتين، از سهولت و مزيتهاي اين شيوه سخن ميگويند. عدهاي ديگر نيز ضمن تمجيد و تحسين اين اقدام مخابرات و شركت همراه اول، از محاسن فارسينويسي و لزوم اين كار در راستاي حفظ فرهنگ و زبان ملي تعريف ميكنند و حتي از همراه اول خرده ميگيرند كه چرا از ابتدا چنين كاري را نكرد. البته به نظر ميرسد افراد گروه اول بيشتر به سبب عادت چندساله خود براي نگارش كاراكترهاي لاتين است كه اين ايرادها را وارد ميكنند و دليل محكمي براي انتقاد خود ندارند، والا كدام ايراني است كه به زبان مادري و ملي خود دلبسته نباشد و نخواهد از آن استفاده كند؟ دوست دانشجويي تعريف ميكرد يك بار استاد زبان انگليسي آنان از دانشجويان كلاس پرسيده است: «كدام يك از شما در گوشي همراه خود از منوي فارسي استفاده ميكنيد و پيامكهايتان را به فارسي ميفرستيد؟» چند نفر دستشان را بلند كردند. استاد فرهيخته ما(!) با اوقات تلخي، اين افراد را خطاب قرار داده كه دانشجويي كه از منوي انگليسي استفاده نكند، پس حتماً زبان به خوبي بلد نيست و به همين اكتفا نكرده و چند نمرهاي هم از نمره پايان ترم اين دانشجويان بخت برگشته كم كرده است. وقتي طرز فكر و برداشت يكي از استادان دانشگاهي ما اينگونه باشد كه سطح سواد و آشنايي دانشجويانش را با زبان انگليسي، با استفاده آنان از منوها و نرمافزارهاي انگليسي بسنجد، از بقيه چه انتظاري ميتوان داشت؟ در عجبم كه حالا دانستن معناي كلماتي مثل Open و Save چه كمك والايي ميتواند به سواد دانشجويان و افراد بكند! به نظر ميرسد اين طرز فكر و تفكراتي از اين دست كه مختص برخي معدود افراد شيفته غرب و از خود بيگانه است كه صرف نوشتن و خواندن چند كاراكتر يا كلمه انگليسي را حمل بر سواد خود و ديگران ميكنند، ديگر در قرن بيست و يكم كه تمام جهانيان به اهميت حفظ فرهنگ و خط و زبان خود در اين دنياي پرتلاطم پي بردهاند، تفكري قديمي، منسوخ و مردود باشد. اي كاش دست كم اين قبيل افراد چشم خود را باز ميكردند و ميديدند كه همان خارجيها و غربيها از مدتها پيشتر برنامههاي خود را براي حفظ فرهنگ و زبان ملي و بومي خود آغاز كردهاند و اقداماتي اساسي نيز در اين راه انجام دادهاند. مسئولان كشور فرانسه از اواسط دهه 90 نسبت به نفوذ روزافزون زبان انگليسي از طريق محيط مجازي و گرايش به ناچار مردم اين كشور به وب پيجهاي انگليسي ابراز نگراني كردند. حاصل آن نگرانيها و تلاشها اين است كه هم اكنون در كافينتهاي فرانسه و خانههاي مردمان فرانسه ديگر كمتر صفحهاي به زبان انگليسي باز ميشود. از كشورهاي غيرغربي هم اگر بخواهيم مثال بزنيم، نمونه بارز آن چين است كه در اثر مراقبتها، تمهيدات و بعضا سختگيريهاي مسئولان امور ارتباطات اين كشور، اكنون تمام كاربران چيني زبان، تمام ارتباطات اينترنتي و نوشتاري خود را در كليه قالبها به سادگي به زبان مادري خود انجام ميدهند و هيچ كمبودي هم احساس نميكنند. واقعا چرا ما نيز وسعت ديد خود را توسعه نميدهيم و اين موضوع را درنظر نميگيريم كه كاربرد فناوريهاي نويني چون اينترنت و موبايل، محدود به همين چند ساله و يكي- دو دهه نخواهد بود و تازه در اول راهي هستند كه به مرور هرچه گستردهتر خواهد شد؟ به راستي چرا به جاي اينكه از فينگليش نوشتن خود دفاع كنيم، به اين نميانديشيم كه كاري كنيم، حتي روزي مردمان انگليسي زبان از خط و علايم زبان فارسي استفاده كنند و پيامكهاي خود را با استفاده از آنها بفرستند؟ به نظرتان تصور موهوم و دوري است؟ پس شايد بد نباشد بدانيد، چينيها از هم اكنون نيز تقريبا چنين كاري را كردهاند و رفتهرفته محيط اينترنت را به تصاحب خود درميآورند. فقط كافي است ديدگان خود را به كمي آن سوتر بدوزيم؛ مثلاً سي يا هفتاد سال ديگر. البته نگارنده جزو پيروان و از طرفداران نظرات كساني مثل فوكوياما و ساموئل هانتينگتون و ديگران كه معتقد به جنگ تمدنها و بلعيدن تمدنها توسط يكديگر هستند، نيست. اما بيشك هر ايراني واقعي و وطندوستي، آرزوي سربلندي كشور خود را در هر زمينهاي دارد و اين هم ميتواند بخشي از مسير اعتلاي كشور عزيز ما باشد. حال يك بار ديگر به تيتر مطلب نگاهي بيندازيد. نظر شما چيست؟