ایتنا- فضای نوین یک فضای اقناعی است، یعنی میتواند اقناعی باشد؛ به دلیل اینکه صاحب اثر و مصرفکننده هر دو میتوانند به صورت تعاملی با هم ارتباط دوطرفه داشته باشند.
گفت وگو با لطفالله سیاهکلی
معاون صدا و سیما: ما با انحصار مخالفيم
نشريه عصرارتباط , 20 خرداد 1391 ساعت 10:57
ایتنا- فضای نوین یک فضای اقناعی است، یعنی میتواند اقناعی باشد؛ به دلیل اینکه صاحب اثر و مصرفکننده هر دو میتوانند به صورت تعاملی با هم ارتباط دوطرفه داشته باشند.
معاونت رسانه مجازی صدا و سیما تازهترین ساختار شکلگرفته در بدنه این سازمان عریض و طویل است که طبق قانون اساسی به طور انحصاری پخش صوت و تصویر در کشور را در اختیار دارد.
این اپراتور که برخی آن را موازی معاونت فناوری اطلاعات صدا و سیما میدانند، با پروژه بزرگی از محصولات صوتی و تصویری کار خود را آغاز کرده است و با افزودن خدمات عمومی و سرگرمی دیگری نیز به آن، نامش را IP Media نهاده که لطفاله سیاهکلی تمامقد در برابر آن دفاع کرده و آن را یک پروژه کاملا بومی و برگرفته از توانمندی داخلی میداند که به زودی بر بستر اینترنت پرسرعت در اختیار عموم مردم قرار میگیرد.
ساختار این معاونت، شورای عالی فضای مجازی، انحصارهای در اختیار این سازمان و پروژه IP Media از موضوعاتی است که در این گفتوگو در مورد آنها با او صحبت کردهایم.
• معاونت رسانه مجازی یک معاونت تازهتاسیس است که سازمان صدا و سیما در کنار معاونت فناوری اطلاعات با شرح وظایفی در ظاهر متفاوت تشکیل شد. اهداف تشکیل این معاونت چه بود و چه برنامهها و فعالیتهایی در دستور کاری آن قرار دارد؟
به دنبال توسعه رسانهها در جهان، ضرورت رسانه مجازی برای مدیران و رئیس سازمان صدا و سیما مشخص شد. همچنین معلوم شد یکسری کاستیهایی در حوزه رسانهای داریم. از جمله این کاستیها این است که رسانههای رادیو و تلویزیون از تکنولوژی یکطرفهای برخوردار هستند و نمیتوانند با مخاطبشان به صورت تعاملی ارتباط برقرار کنند. حداکثر ارتباطی که ما با مخاطب داریم از طریق تلفن یا پیامک است و بیشتر از این نمیتوانیم ارتباطی با مخاطب داشته باشیم، مگر اینکه گروه تحقیقاتی سازمان صدا و سیما راجع به موضوعی در سطح جامعه تحقیقات میدانی انجام دهد. این در حالی است که رسانههای رقیب ما از امکانات بسیار مدرنتری برخوردار هستند...
• علیرغم کوچکتر بودنشان اما از صدا و سیما جلوتر هستند.
بله، به این دلیل که آنها از فضای نوین ارتباطی بهره میبرند. فضای نوین ارتباطی که ما با عنوان فضای مجازی آن را تشریح میکنیم یعنی حذف مکان و بهرهگیری بسیار عالی از زمان.
اگر ما زمان را بسیار کوتاه و در حد نانوثانیه یا هزار نانوثانیه یا یک میلیون نانوثانیه یا یک میلیارد نانوثانیه تعریف کنیم، میبینیم که تلویزیون از ثانیهها بهره میگیرد اما در فضای رسانههای نوین، از میلیونها نانوثانیه استفاده میکنند.
بنابراین ما برای بهرهمندی از زمان دچار نقصان هستیم و مخاطب هم در تولید اندیشه، تولید محتوا، تولید برنامه تا اصلاح برنامه نقشی ندارد.
در واقع این نقصان در مورد رسانههای قدیم مثل کتب و مطبوعات و نشریاتی مانند نشریه شما هم وجود دارد.
اصولا متخصصان برای عامه جامعه یا متخصصان مطلب مینویسند.
بنابراین جامعه رسانههای قدیم تا امروز عامه دستاندرکارانشان متخصص بودند و اصلا غیرمتخصص نمیتواند وارد آن شود اما در رسانههای نوین، کاربرمحور و نه متخصصمحور است.
ضمن اینکه متخصصان برای متخصصان مینویسند اما کاربر هم میتواند برای متخصص و متخصص هم برای کاربر بنویسد، یا اینطور بگوییم که به جای متخصصمحور، آماتورمحور است.
• چاره آن چیست؟
اگر اینچنین نگاه کنیم، میبینیم که جامعه جدید از جمعیت زیادی برخوردار است. در رسانههای قدیم چند کارگردان، نویسنده، تهیهکننده و... وجود داشت و هزینههای آنها و نگهداریشان بالاست. بنابراین از نظر اقتصادی، ظرف زمان، مکان، تعامل، کاربرمحوری یا آماتورمحوری میبینیم که رسانههای مدرن دارای قابلیتهایی هستند که رسانههای قدیم این قابلیتها را ندارند. درستترین راه این است که مکمل رسانههای قدیم را ایجاد کنیم.
بنابراین اگر بخواهیم سادهترین مفهوم را برای معاونت رسانه مجازی بگوییم، این است که رسانه مجازی آمده تا مکمل رسانههای قدیم باشد یا نقصان رسانههای قدیم را رفع کند.
بنابراین فلسفه ایجاد معاونت رسانه مجازی سازمان صدا و سیما رفع نقصهای تکنولوژیکی و بهرهمندی بالا از ظرف مکان و زمان و کاربر است.
• این رفع نقصان در قالب و شکل و شمایل رسانههای سنتی ایجاد خواهد شد...
خیر...
• یا در کنار آنها...
در کنار آنها. ما میتوانیم شبکه اجتماعی مثلا فیتیله یا عموپورنگ را راه بیندازیم.
شبکه اجتماعی برنامه راز را راه بیندازیم، برنامههایی که گفتوگومحور و متخصص محور هستند یا برنامههای اجتماعی مانند بهداشت، سلامت؛ شبکههای آنها را میتوانیم راه بیندازیم.
برنامههای اجتماعی سازمان صدا و سیما خیلی زیاد است اما مخاطب چقدر میتواند با متخصصی که در آن برنامه است ارتباط برقرار کند؟ این کار سختی است و در یک ظرف زمانی تمام میشود.
اگر مخاطب بتواند با آن برنامه هم با تلفن که ترافیک آن بالاست، ارتباط برقرار بکند، ظرف زمانی دارد اما وقتی همین برنامه را در فضای جدید میآوریم، دیگر ظرف زمانی وجود ندارد و کاربر در هر زمان میتواند به متخصص مراجعه کرده و از آن سوال کند و اگر هم قانع نشد، دوباره و سهباره سوال خود را مطرح کند تا به اقناع برسد.
در تلویزیون، ظرف اقناع در دست توانمند متخصص شبکه است.
اگر متخصصی که در شبکه کار میکند، خیلی توانمند باشد، بتواند مدیریت خوبی اعمال کند و در آن فرصت اقناع کافی به مردم بدهد، کار فوقالعاده ارزشمندی است که ما توانمندیهای اینچنینی نیز داریم...
• اما به ندرت این اتفاق میافتد...
بله، به ندرت اتفاق میافتد اما در فضای جدید اینقدر زمان و فضا و امکانات دارید که میتوانید به اقناع برسید. مخاطب میتواند کارش را تعقیب کند.
محل تعقیب دارد. چون ظرف زمانی و مکانی تقریبا حذف میشود، بنابراین ما میتوانیم ظرف مجازی برنامههای پرمخاطب و پربیننده را هم ایجاد کنیم تا مخاطب بتواند درست و منطقی و با رضایتمندی و اعتماد، کار را تعقیب کند.
ممکن است فردی موضوعی از یک برنامه بشنود، اعتمادش سلب شود یا در مورد موضوعی سوالی برای او ایجاد شود که به خاطر نوع تکنولوژی رسانههای قدیم نمیتواند به جواب آن برسد.
فضای نوین یک فضای اقناعی است، یعنی میتواند اقناعی باشد؛ به دلیل اینکه صاحب اثر و مصرفکننده هر دو میتوانند به صورت تعاملی با هم ارتباط دوطرفه داشته باشند.
فلسفه تشکیل معاونت رسانه مجازی در صدا و سیما هم همین است.
• در حال حاضر چه پروژههایی را در معاونت رسانههای مجازی در دستور کار قــرار دادهاید؟ IP Media ظاهرا یکی از محورهای اصلی است.
ما در معاونت رسانه مجازی، هدف اصلیمان، تولید محتواست. روی کارهای مهندسی و زیرساختی تمرکز نداریم.
کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شبکه و زیرساخت است. کار ما اصلا شبکه و زیرساخت نیست. کار ما تولید محتوا و دانشمحوری است و حالت متعامل دارد.
ما وظیفه داریم در بخش فضای مجازی فضای متعامل را برای مخاطبمان ایجاد کنیم اما کارهایی که کردیم، جالب است؛ اولا موضوعی در کشور بود به نام بحث زیرساخت و محتوا. ما یک زنجیره ارزش در دنیای مجازی داریم که شروع آن محتوا، سپس سرویس و خدمات، بعد از آن زیرساخت و بعد کاربر قرار دارد.
اینها وقتی به هم متصل شوند، فضای مجازی کشور را تشکیل میدهند که به آن زنجیره ارزش فضای مجازی میگویند.
شروع آن محتواست و در انتها قبل از کاربر هم زیرساخت قرار دارد. ما در کشور نه در محتوا و نه در زیرساخت فعالیت کردیم.
چرا فعالیت نکردیم جالب است؛ وقتی صاحبان محتوا میخواستند محتوا تولید کنند نیاز به زیرساخت درست داشتند.
وقتی شما پهنای باند مناسب ندارید و سرعتتان پایین است، کیفیت ارتباط ندارید و قطعا نمیتوانید تولید محتوا کنید. تولید محتوا به سبک سنتی دوباره صورت میگرفت.
یعنی روی سیدی یا مطبوعهای یا رادیو و تلویزیون محتوا عرضه میشد.
بنابراین تولید محتوا به معنای کاربرمحور و آماتورمحور -که خیلی اصرار دارم این کلمه آماتور را به کار ببرم- اتفاق نمیافتد، چون زیرساختی وجود ندارد.
وقتی سراغ زیرساخت میرفتیم و میگفتیم زیرساخت را آماده کند، میگفت وقتی محتوا نیست من که نمیتوانم میلیاردها دلار هزینه کنم؛ زنجیره اقتصادی آن درست کار نمیکرد که اصطلاحا میگویند: بیزینس پلن آن معنادار نیست.
وقتی بیزینس پلن معنادار نیست، یعنی سیستم تجاری فضای مجازی ما ناقص است، بنابراین سرمایهگذار، سرمایهگذاری بالایی نخواهد کرد. پس داستان مرغ و تخم مرغ بود. هر وقت هم میگفتیم کدام یک اولویت باشد، تولیدکننده محتوا میگفت چون زیرساخت نیست من نمیتوانم محتوا عرضه کنم و تامینکننده زیرساخت نیز میگفت چون محتوا وجود ندارد، سرمایهگذاری من مقرون به صرفه نیست.
ما آمدیم راه میانبر زدیم؛ هم روی زیرساخت و هم روی محتوا به عنوان پایلوت کار کردیم، آن هم پروژهای به نام IP Media است.
• چه تفاوتی با پروژه IP TV دارد؟
IP Media متفاوت از IP TV است. این دو خیلی با هم فرق دارند.
ما پروژهای به نام IP Media را شروع کردیم که تفکر معاونت رسانه مجازی بود و سازمان صدا و سیما با همکاری شرکتهای داخلی، از ایده تا پدیده، یعنی فکر، سختافزار، میانافزار، نرمافزار، مدیریت سامانه تا مصرفکننده آن را راهبری کرده است.
این پروژه بدون دخالت تفکر خارجی ایجاد شده و در نوع خودش هم در جهان نمونه ندارد.
ما دستگاهی داریم به نام ستآپ باکس که با ستآپ باکس دیجیتال فرق دارد. ما میگوییم، یک دستگاه، یک صفحهنمایش و همه پلتفرم. یعنی شما هر نیاز رسانهای که داشته باشید، یک دستگاه بیشتر نیاز ندارید، در صورتی که امروز در منازل بیشتر مردم یک دستگاه پخش صوت، یک دستگاه پخش ویدئو، یک دستگاه تلویزیون، یک دستگاه سینمای خانگی، یک دستگاه رایانه شخصی و لپتاپ وجود دارد.
فردی که در خانه میخواهد از مدیاهای مختلفی استفاده کند، به ازای هر مدیا دستگاه مخصوص به خود را هم لازم دارد که مردم ما متحمل خسارت زیادی میشوند ضمن اینکه عذابآور هم هست.
• یعنی در این پروژه موضوع تعدد دستگاهها را حل کردید؟
ما همه اینها را در یک دستگاه ترکیب کردیم. این دستگاه را در خانه به خط تلفن وصل میکنید و همه سرویسها را روی آن دریافت میکنید و میشود IP Media. یعنی رسانههایی که بر پروتکل اینترنت میتوانند فعالیت کنند.
• این دستگاه شما با ستآپ باکسهایی که در بازار وجود دارند، چه تفاوتی دارد؟
آنها گیرنده دیجیتال هستند، یعنی پخش تصاویر تلویزیونی را از فرستنده دریافت میکنند.
در IP Media دریافت تصاویر تلویزیونی از طریق خط تلفن است، انتشار امواج نیست و دستساز است.
• شرکت داخلی آن را تولید میکند؟
بله، یک شرکت کوچک است. در داخل کشور اینقدر ظرفیت وجود دارد که یک شرکت کوچک میتواند یک کار جهانی بکند.
• یعنی نمونه IP Media در دنیا نیست؟
نه، نمونهای نیست که بتواند تمام مدیاها را دریافت کند. تلویزیون میخواهید داشته باشد، ویدئو، فیلم، صدا، شبکه، اینترنت، اینترانت، سرویس و خدمات را میتوان روی آن دریافت کرد.
در واقع IP Media فراتر از رسانههاست. IP Media عرصه زندگی است. با آن میشود کار کرد و درآمد داشت. میتوان روی آن کاسبی کرد و شغل داشت.
سفر کنید و بده بستان بانکی و خرید و فروش ملک داشته باشید.
• شما قبلا گفته بودید که ۱۵، ۱۶ کانال در فاز اول روی آن عرضه میکنید.
اکنون به ۲۴ کانال رسیده است.
• چه کانالهایی هستند؟
شبکه یک، دو، سه، چهار، تهران، خبر، آموزش، قرآن، جام جم ۱ و ۲، پرس تیوی، بازار، شما، آی فیلم، سحر، خراسان، خوزستان، گیلان، یزد، کردستان و فارس را روی این تلویزیون گذاشتیم که این میتواند بالاتر هم برود. محدودیت تلویزیون ندارد.
ما به ازای هر کانال باید کلی فرستنده بگذاریم و کلی گرفتاری دارد اما در اینجا محدودیت تلویزیون نداریم و میتواند صدها کانال تلویزیونی باشد، بستگی به سیاستهای نظام دارد.
ممکن است تصمیم بگیرد تعدادی کانال ماهوارهای را بگذارد. سیاست ممکن است تصمیم بگیرد کانالهای نهادهای خاصی راه بیفتد.
من اینها را نمیدانم، اینها بحث سیاستهای کلان نظام هستند. میخواهم بگویم که ما از محدودیت فرکانسی، محدودیت فرستندهای، محدودیت انرژی، برق، اتاق، سرما و گرمای بالای کوه و جاده درآمدهایم. در IP Media این محدودیتها مانند محدودیتهای فنی، اقتصادی، فرکانسی و تکنیکی برای راهاندازی کانال تلویزیون را نداریم.
در دنیای تلویزیون یک باند VHF داریم که حداکثر پنج کانال دارد اما در UHF هم میتوانیم ۲۰ تلویزیون داشته باشیم. در صورتی که ما تلویزیون زیادی میخواهیم.
در اینجا محدودیت فرکانسی داریم، تداخل فرکانسی ایجاد میشود، به اضافه اینکه باید فرستنده بگذاریم؛ انرژی و نگهداری میخواهد و گرفتاریهای بسیار زیادی دارد.
هزینه یک کانال تلویزیونی برای راهاندازی در تلویزیون خیلی بالاست. محدودیتهای مالی هم وجود دارد اما در IP Media با حداقل محدودیت میتوانیم کانالهای مختلفی راهاندازی کنیم.
• چه محتویاتی روی آن عرضه میشود؟
این سرویس اگر در دنیا عرضه میشد، به عنوان یک کار فاخر جهانی مطرح میشد. کار جهانی است چون بر پهنای باند بینالملل کار میکند. این را میتوانیم به دنیا عرضه کنیم.
• یعنی مدل آن متفاوت از تلویزیونهای آیپی دنیاست؟
بله، آنها IP TV هستند؛ یعنی تلویزیون مبتنی بر پروتکل اینترنت. تلویزیون را روی پروتکل اینترنت معرفی میکنند و بر بستر باند پهن جاری میشود اما این IP Media است؛ یعنی هر مدیایی.
تلویزیون یعنی صوت و ویدئو اما اینجا عرصه زندگی است. روی منوی اصلی شبکههای اصلی صدا و سیما، آرشیو تلویزیون صدا و سیما، رادیوهای صدا و سیما، تعداد کانالهایی که ایجاد کردیم اما در صدا و سیما نیست.
در شبکه سروش آن ویدئوهای درخواستی، صداهای درخواستی و خدمات عمومی مانند هواشناسی و کتابخوانی عرضه شده و همه مشاغل میتوانند روی آن سرویس عرضه کنند. بازی آنلاین یا آفلاین و دسترسی به اینترنت نیز روی آن مهیا شده است.
• یعنی امکان دسترسی به اینترنت روی آن فراهم شده؟
بله، اینترنت یکی از برنامههای آن است....
• اینترنت به معنای پهنای باند بینالملل.
بله، اصلا هر کاری میخواهیم بکنیم باید اینترنت داشته باشیم.
اما روندی که در حال طی شدن است، این را نمیگوید.
نه، آنجا هم اینترنت حذف نمیشود. این تعریفی است که شبکههای خارجی از فعالیتهای ما و فضای اینترنت میکنند که غلط است. اینترانت به معنای حذف اینترنت نیست.
کد مطلب: 22402
آدرس مطلب: https://www.itna.ir/interview/22402/معاون-صدا-سیما-انحصار-مخالفيم