ايتنا - نابسامانی و دور باطل فیلترینگ

جمال صوفیه( تحلیلگر ICT)
این روزها بحث مسدود کردن سایت‌ها و ابزارهای فیلترشکن داغ است و از یک سو با نگرانی کاربران مواجهیم که به فکر راه‌های جایگزین و دسترسی به ابزارهای جدیدتری برای دور زدن فیلترینگ هستند و از طرفی شاهد ژست گرفتن و حالت ظفرمندانه برخی مدیران و دست‌اندرکاران امر فیلترینگ هستیم که نوید و وعده مسدود کردن همه راه‌های دور زدن فیلترینگ را در آینده‌ای نزدیک می‌دهند و معلوم نیست این بازی تعقیب و گریز و رو کم کنی و به قول برخی‌ها تام و جری بازی تا کجا و تا چه زمانی ادامه خواهد یافت.

در اینجا خیلی علاقه‌‌ای به این بحث ندارم که آیا اصولا فیلتر کردن و مسدود کردن دسترسی و محدود کردن دسترسی تا چه اندازه توجیه دارد و چقدر درست و مناسب است یا نیست چون بحثی پردامنه است و کم و بیش در بیشتر کشورها درجاتی از کنترل و تحدید دسترسی به اطلاعات مشاهده می‌شود اما بحث اصلی بیشتر بر سر ضابطه‌مند کردن و تعیین معیارهای واقعی و تا حدی قابل قبول برای اکثریت جامعه و به ویژه جامعه کاربران اینترنت در زمینه مسدود کردن دسترسی به سایت‌های اینترنتی است و نیز یافتن راه حلی واقعی و عقلایی زیرا متاسفانه بیشتر سلیقه‌ای است و قاعده و روش مندی چندانی در آن به چشم نمی‌خورد و تعدد و تنوع متولیان هم به نابسامان‌تر شدن وضع می‌افزاید.

به عنوان مثال خیلی از سایت‌هایی که بیشتر مخاطب دانشگاهی و آکادمیک دارند مسدود هستند حتی سایت‌هایی برای دانلود مقاله و کتاب الکترونیکی و اسلایدهای پاورپوینت. یا خیلی از سایت‌هایی که فقط در جهت ایجاد ارتباطات و تعاملات بین کاربران فعالیت می‌کنند مسدود هستند یا سایت‌هایی که صرفا خبرهای معمولی را منتشر می‌کنند که حتی با معیارها و حساسیت‌ها و محدودیت های شناخته شده و مشخص اخلاقی و سیاسی کشور ما هم توجیه چندانی برای مسدود شدنشان وجود ندارد.

سوال دیگری که مطرح است این که اصولا مگر غیر از این است که منبع و سرچشمه فناورهای اطلاعات و ارتباطات در دست متخصصان کشورهای پیشرفته است و پیچ و خم و ضعف و قوت های این ابزارها و انواع فوت و فن‌های آن را به مراتب بهتر از ما می دانند بنابراین آیا این اندیشه که با مسدود کردن برخی ابزارها مساله حل می شود و مشکل دور زدن اینترنت فیصله می یابد فکر خامی نیست و این بازی مگر نه این است که حدود دو دهه است ادامه دارد و آیا وقت آن نرسیده است به جای حرکت در جهت آنتی تکنولوژی و ایجاد ابزارهای ضد تکنولوژی و صرف وقت و هزینه زیاد برای این کارها راه حل های عقلایی تر و پایدارتر و ماندگارتر و موثرتر به کار گرفته شود و از آزمایش مجدد راهبردهای به دفعات آزموده شده و جواب پس نداده خود داری کرد و خود و دیگران را به زحمت نیاندازیم و باز روز از نو و روزی از نو.

و نکته پایانی آن که اصولا ما اگر نتوانیم تکلیف خودمان را با فناوری های ارتباطی و چند رسانه ای و شبکه های اجتماعی و امکانات صوتی و تصویری اینترت مشخص کنیم در آن صورت در مواجهه با هر فناوری و هر نسل جدیدی از ارتباطات با مشکل جدی مواجه خواهیم شد چون اساس و پایه فناوری های جدید ارتباطی بر همین امکانات استوار است و بدون آنها توجیه و انگیزه ای و در آمدی برای نسل های جدید فناوری های ارتباطی متصور نیست و بهتر است تعارفات را کم کنیم و یک بار و برای همیشه تکلیف خودمان و جامعه را در قبال مواجه با این ابزارها مشخص و روشن کنیم و از دور باطل موجود بپرهیزیم.