ده سال پيش يك مهندس نرم‌افزار فرانسوي ايراني‌تبار كه ساكن كاليفرنيا در آمريكا بود، در اوقات فراغت كار روزمره‌اش سيستم نويني را براي داد و ستد اينترنتي براه انداخت.
پي‌ير اميديار تنها ۲۸ سال داشت كه در خلال يك تعطيلي طولاني آخر هفته برنامه اوليه سيستمي را نوشت كه به حراجي eBay تبديل شد. اما هنگام راه‌اندازي آن سايت در چهارم سپتامبر ۱۹۹۵ چنين نامي بر آن نهاده نشد. بلكه با نام بي پيرايه تر "شبكه حراج" (Auction Web) شناخته مي‌شد.
روز افتتاحيه چندان موفقيت‌آميز نبود. در حقيقت اين سايت در ۲۴ ساعت اول حياتش هيچ بازديد كننده‌اي را جذب نكرد. اما ظرف چند هفته ده‌ها قطعه براي فروش در آن عرضه شد، از جمله انباري در آيداهو و يك اتومبيل رولزرويس مدل ۱۹۳۷. تا آخر سال ۱۹۹۵ چندين هزار حراج برگزار شد و بيش از صد هزار پيشنهاد قيمت از راه رسيد. اكنون eBay در ۳۴ كشور دنيا ۱۵۷ ميليون نفر كاربر دارد و انتظار مي‌رود امسال سود ساليانه آن به يك ميليارد دلار برسد.
چارلز آبرامز، مدير پژوهش در موسسه گارتنر مي‌گويد: "اين سايت يقينا فرزند خلف عصر رونق شركت‌هاي اينترنتي است."
از افسانه تا واقعيت
درباره روزهاي آغازين فعاليت "شبكه حراج" كه در سال ۱۹۹۷ به eBay تغيير نام يافت، افسانه‌ها بافته شده است
بنا به يك افسانه، اين سايت به آن دليل پديد آمد كه نامزد آقاي اميديار، پم وسلي، مي‌خواست با كساني كه در سرگرمي وي در مورد مبادله بسته‌هاي شكلات شركت Pez سهيم هستند، در ارتباط باشد.
اين افسانه محصول مجريان روابط عمومي است ولي اين مسئله واقعيت دارد كه اولين جنس فروخته شده در اين سايت، جهت نماي ليزري شكسته آقاي اميديار بود كه با وجود اين كه اساسا بي‌ارزش بود، ولي ۱۴ دلار فروخته شد.
بعد از اين شروع حقير، تحولات بزرگ يكي پس از ديگري از راه رسيد:
• اين سايت در فوريه ۱۹۹۶ براي اولين بار از كاربران درصدي از حراج‌ها را مطالبه كرد و به كسب و كاري واقعي تبديل شد. همچنين يك سيستم بازخورد ارائه شد تا خريداران و فروشندگان بتوانند به يكديگر رتبه بدهند.
• در ژوئن ۱۹۹۶ درآمد ماهيانه اين سايت به ده هزار دلار رسيد و باعث شد آقاي اميديار كارش را رها كند و تمام وقتش را صرف اين پروژه كند.
• در سال ۱۹۹۷ اين سايت كه به تازگي eBay ناميده مي شد، يك ميليونمين حراج خود را براي فروش يك اسباب بازي ساخته شده بر اساس شخصيتي كارتوني برگزار كرد.
• مگ وايتمن در سال ۱۹۹۸ به عنوان مدير اجرايي به اين شركت پيوست. چندي بعد در همان سال اين شركت با يك ميليون كاربر ثبت نام شده، سهامي عام شد.
• در سال ۱۹۹۹ eBay در بريتانيا و آلمان سايت محلي داير كرد و توانست بر نقص فني بزرگي كه اين سايت را براي ۲۲ ساعت تعطيل كرده بود، فايق آيد.
• در سال ۲۰۰۱ اين شركت از Amazon به عنوان پربيننده‌ترين سايت تجارت الكترونيكي سبقت گرفت و يك سال بعد سرويس Paypal را كه مخصوص پرداخت پول از طريق اينترنت است، خريد، اما در ژاپن با مانع بزرگي مواجه شد و بعد از واگذاري عرضه رقابت به ياهو از آن بازار خارج شد.
رقابت بي سابقه
البته اوجگيري جهاني eBay با تحسين همگاني توام نبوده است. برخي از كاربران مخالف اتكاي اين سايت به ساز و كار بازخورد براي حذف سوداگران متقلب هستند و مي‌خواهند اين شركت اقدامات قاطعانه‌تري براي مقابله با كلاهبرداري اتخاذ كند.
جواهر فروشي Tiffany’s در آمريكا حتي سعي كرده است از eBay بخاطر فروش نسخه بدلي جواهراتش به دادگاه شكايت كند و خواستار غرامت يك ميليون دلاري براي هر قطعه بدلي شده است.
اين سايت به نوبه خود مي‌گويد كه قرار گرفتن چنين اقلامي در حراجش ممنوع است و اين حق را براي خود محفوظ مي‌داند كه آنها را بردارد.
اما چارلز آبرامز، از موسسه گارتنر عقيده دارد دستاورد eBay "توانبخشي به مصرف كنندگان و در وهله بعد كسب و كارهاست تا بتوانند در بازاري جهاني به شيوه‌هايي بي‌سابقه به رقابت بپردازند."
وي به بي‌بي‌سي گفته است: "اگر ۱۵ سال پيش مي خواستم يك پلاك كمياب خودرو را بفروشم، ناچار بودم به عتيقه فروشي محل بروم و خدا خدا كنم كه بخشي از ارزش آن را به من بدهند. آن موقع بازاري انبوه فرارويم باز نبود."
اما آقاي آبرامز عقيده دارد ديدگاه غالب قديمي درباره eBay به عنوان پاتوقي براي افراد مايل به فروش اشياي كلكسيوني به سرعت منسوخ مي‌شود، هر چند كه اين شركت هنوز به روحيه اجتماع پرور خود مباهات مي‌كند.
فروش فله‌اي
اين تحليلگر به بي‌بي‌سي گفته است كه امروزه ۶۰ درصد آگهي‌هاي اين سايت با ماشين نوشته مي‌شوند، يعني شركت‌هاي كوچك با استفاده از تازه‌ترين فناوري اينترنت آگهي‌ها را خودكار بهنگام كرده و نقش بسزايي در رونق تجارت الكترونيكي ايفا مي‌كنند.
وي استدلال مي‌كند كه گام بعدي براي eBay اين است كه به بازاري براي كسب و كار شركت‌ها تبديل شود و محملي را براي عرضه و خريد كلان كالا فراهم آورد.
ريچارد آمبروس، سخنگوي اين سايت تاييد مي‌كند كه شركتش مي‌خواهد به كاربران اين امكان را بدهد كه تا بتوانند فله‌اي معامله كنند.
وي به بي‌بي‌سي گفته است: "اگر مي خواهيد مثلا ۵۰ هزار كيسه يا ۲۵ هزار آجر را بفروشيد، مي‌توانيد اين كار را در سايت ما انجام دهيد، ولي تجربه جالبي نخواهد شد. ما در چند سال آينده، عمده فروشي را در اين سايت آسان‌تر خواهيم كرد."
رمز رشد
آقاي آمبروس مي‌گويد كه با وجود موقعيت برتر eBay در بسياري از كشورها، ما در آسيا تحت فشار زيادي از سوي ياهو قرار داريم. ما در چين نبرد شديدي با اين شركت داريم."
اوايل امسال eBay با گران كردن برخي از كارمزدهاي خود خشم كاربران را برانگيخت. آقاي آمبروس مي‌گويد كه هدف اين بود كه برخي از شيوه‌هاي محبوب برجسته نمايي آگهي‌هاي فروشندگان به دليل كاربرد مفرط بي‌ارزش نشود.
وي به بي‌بي‌سي گفته است: "شايد از بيرون به نظر آيد كه ما داريم زورگويي مي كنيم، اما در دراز مدت مي‌خواهيم مردم به مدد eBay رشد كنند و سودشان را به حداكثر برسانند. وقتي آنها رشد كنند، ما نيز رشد خواهيم كرد."
