محسن رضوانی
طيف وسيعی از كاربران اينترنت را در منازل كودكان و نوجوانان تشکيل می‌دهند. اين گروه‌ها از يك سو به واسطه كنجكاوی و علاقه وافری كه به كشف ناشناخته‌ها دارند و از سوی ديگر به دليل كم‌تجربگي، در معرض آسيب‌های جدیِ فراواني قرار دارند. حساسيت اين موضوع با توجه به اين كه شخصيت كودكان، پايه‌های فكری بينش آنها، مفاهيم و ارزش‌های تربيتي و فرهنگي و انساني در آنها در همان سنين كودكی شكل مي‌گيرد، اهميت و شدت بيشتري پيدا مي‌كند.
متأسفانه هنوز بسياری از خانواده‌هايی كه امكان دسترسي به اينترنت را برای فرزندانشان فراهم می‌كنند، تصور صحيحي از خطرات اين موضوع ندارند. علت اين امر ناآگاهي خانواده‌های ما از تهديدات بالقوه اينترنت است. تهديدی كه از طريق وب متوجه وضعيت فرهنگی خانواده‌هاست، هنوز چنان كه بايد شناخته شده نيست. خانواده‌هايي كه از شدت اين خطر آگاه هستند و راه‌حل مناسبي برای آن پيدا نمي‌كنند، امكان استفاده از اينترنت را براي فرزندانشان فراهم نمي‌كنند.
در اين بخش تعدادی از اين خطرات را مختصراً معرفي مي‌كنيم.
كودكان ممكن است با دادن اطلاعات شخصي از قبيل تلفن، آدرس، حتي نام و نام خانوادگي به افراد ناشناس، خود و اطرافيانشان را با مزاحمت‌های بسياری مواجه كنند. ارسال ويروس‌ها و نامه‌های نامناسب برای ديگران و فاش كردن اطلاعات شخصي خود و ديگران، نمونه‌هايي از بزهكاری‌های الکترونيکی هستند. در اينترنت مسائل بسياري وجود دارد كه خاص بزرگسالان مي‌باشد، اما كنترل سن افرادی كه به اين مطالب دسترسي دارند عملي نيست. برخورد و آشنايي پيش از هنگام كودكان و نوجوانان با اين مسائل، در سنيني كه توانايي درك آنها پايين است، مي‌تواند آتار رواني ناگواري در آنها به جا بگذارد. كم‌تجربگي و زودباوری كودكان و نوجوانان باعث مي‌شود كه خيلي ساده به افرادي كه هيچ شناختي از آنها ندارند اعتماد كنند و تمام سخنان آنها را بپذيرند. اين دوستي‌ها مي‌تواند به سهولت به قرارهای ملاقات با افراد ناشناس، ميهماني‌های مشكوك، اخاذی و فساد منجر شود.
چه بايد كرد؟
برای آن كه اوليای مدارس، والدين و ساير مسئولين امكان محدود كردن دسترسي كاربران به سايت‌های نامناسب را داشته باشند، دو رده راه‌حل شبكه‌ای و راه‌حل خانگي وجود دارد. در روش‌های مبتني بر شبكه، يك نرم‌افزار يا تركيبي از چند نرم‌افزار و يا تركيبي از نرم‌افزار و سخت‌افزار خاص بر روی دروازه‌های شبكه قرار مي‌گيرد و تمامي اتصالات كاربران را كنترل مي‌كند. در روش‌هاي خانگي كه فقط بر روی يك كامپيوتر قابل استفاده هستند، يك نرم‌افزار خاص بر روي دستگاه نصب مي‌شود و اتصال به سايت‌های غير مجاز را فقط براي كاربران همان كامپيوتر مسدود مي‌كند. هر يك از اين روش‌ها مزايا، معايب، و كاربرد خاص خود را دارند. براي مثال بسياري از كاربران منازل، امكان دسترسي به ISP هايي كه اينترنتِ تصفيه شده را در اختيار آنها قرار دهند، ندارند. اين كاربران به ناچار بايد از راه‌حل‌های خانگي استفاده كنند. علاوه بر آن، سطح اين تصفيه براي رده‌های سني مختلف بايد متفاوت باشد.
شركت‌هاي مهمي كه توليد كننده‌ي صافي‌هاي اينترنتي هستند، نمونه‌هايي را هم براي استفاده در منازل و هم براي تصفيه شبكه‌ها ارائه مي‌كنند. تقريباً همه اين محصولات از پايگاهِ آدرس‌هاي رده‌بندي شده، استفاده مي‌كنند. اين پايگاه‌هاي داده‌اي، فهرست تعداد بسيار زيادي از سايت‌هاي اينترنتي و موضوعات آنها را در اختيار دارند.
نرم‌افزار اَلَک يک صافی خانگی است که برای اولين بار در ايران و توسط شرکت امن‌افزار ارائه شده است. هم‌اکنون نسخه اوليه اين نرم‌افزار در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است. اين نسخه قابليت تصفيه آدرس‌های استخراج شده از مرورگر Internet Explorer برای سيستم عامل‌های ویندوز 2000، ME و XP را دارا می‌باشد. امکانات ويژه اَلَک شامل موارد زير است:
- سهولت نصب و عدم نياز به حافظهی زياد
- استحکام، اجرای اتوماتيک نرم‌افزار و پنهان ماندن از ديد کاربر
- تصفيه سايت‌هایمستهجن و غيراخلاقي
- نمايش آدرس سايت‌هاي استفاده شده كاربران برايی سرپرست سيستم به صورت سيستم به صورت ليست و نمودار
- دريافت ليستي از سايت‌هايی غير مجاز از كاربر و مسدود كردن آنها به منظور تقويت پایگاه آدرس‌ها
- اتصال به پايگاه مركزيی آدرس‌ها در فواصل زماني معين (روزانه، هفتگي يا ماهانه) و به روز رسانی پايگاه آدرس‌ها
نسخه خانگی اَلَک كه فقط به منظور مسدود كردن سايت‌های مستهجن و غير اخلاقي تهيه شده است، علاوه بر استفاده از پايگاه آدرس، اين امكان را نيز فراهم مي‌كند كه كاربر بتواند تا حد امكان، فرايند تصفيه سايت‌هاي نامناسب را توسعه دهد. به عنوان نمونه، كاربر مي‌تواند سايت‌هاي جديدي كه در پايگاه آدرس اين صافي موجود نيستند، به صورت دستي در يك ليست وارد كند تا اَلَك از اتصال به آنها جلوگيری كند.
امكان ديگری كه در اَلَك فراهم شده است، امكان تصفيه سايت‌ها با استفاده از ليست كلمات كليدی است. سرپرست نرم‌افزار مي‌تواند با تعيين ليستی از كلماتي كه مي‌داند وجود آنها در آدرس‌ها به معني غير اخلاقي بودن محتواي آنهاست، از اَلَك بخواهد كه آن آدرس‌ها مسدود شوند. سرپرست در اَلَك كسي است كه رمز عبور را براي پيكربندي و تنظيم در اختيار دارد. كلمه عبور هنگام نصب نرم‌افزار تعيين مي‌شود.
از قابليت‌های مهم اين نرم‌افزار امكان نظارت بر آدرس‌هايي است كه كاربران به آنها متصل شده‌اند. تمامي اين آدرس‌ها در اختيار سرپرست قرار مي‌گيرد و به اين ترتيب وي مي‌تواند تصور صحيحي از نوع سايت‌هايي كه كاربران به آنها وصل مي‌شوند به دست آورد. شركت امن‌افزار گستر شريف اميدوار است اين محصول، گام كوچكي برای خدمت به جامعه، خانواده، و خصوصاً نسل جوان، نوجوان و كودكان باشد.(نقل از بولتن امن)
